Początek eksploracji nawarstwień Wawelskiego Wzgórza sięga XIX wieku, a ich kontynuacja do dnia dzisiejszego wciąż dostarcza nowych odkryć.
Pierwsze badania architektoniczne pałacu królewskiego przeprowadził w latach 1881–1882 architekt Tomasz Pryliński, opracowując na zlecenie władz Galicji projekt odnowienia zamku.
Prace konserwatorskie rozpoczęły się w roku 1905. Utworzono wtedy specjalną instytucję – Kierownictwo Restauracji Zamku Królewskiego na Wawelu.
Prace konserwatorskie na terenie dawnych ogrodów objęto nadzorem działu archeologii w 1999 roku.
Wzmianki źródłowe o istnieniu ogrodów wawelskich i odkrycie na tarasie górnym fragmentów królewskiego ogrodu stały się podstawą do odtworzenia założenia ogrodowego.
Od chwili powstania wawelskiego muzeum konserwacja stanowi istotną część jego działalności.
Zamek Królewski na Wawelu wydaje prace naukowe i popularnonaukowe, przewodniki, materiały źródłowe i edukacyjne.