Wawel Odzyskany – otwieramy nową wystawę stałą
Wzgórze wawelskie mogłoby wyglądać zupełnie inaczej. Wawel mógł stać się polskim "Akropolis" ze śmiałej wizji Stanisława Wyspiańskiego. Monumentalna rzeźba "Pochód na Wawel" Wacława Szymanowskiego mogła zamykać dziedziniec arkadowy od zachodu. W Sali Senatorskiej zamiast arrasów mógł wisieć "Hołd Pruski "Matejki w otoczeniu urn wypełnionych ziemią z pól chwały polskiego oręża. Sam Adolf Szyszko-Bohusz – architekt kierujący restauracją Wawelu w okresie międzywojennym – przygotował aż cztery różne koncepcje odbudowy wzgórza.
Średniowieczne wnętrza zespołu gotyckich domów położonych po północnej stronie wzgórza wawelskiego mieszczą najnowszą i najnowocześniejszą wawelską ekspozycję, poświęconą dziejom wzgórza od utraty niepodległości Rzeczypospolitej w 1795 roku do czasów współczesnych. Opowiada też historię odzyskania rezydencji z rąk Austriaków i jej wieloletniej restauracji – tej, której efekty widać do dziś, a także tej, która pozostała tylko w planach. Za pomocą multimediów, dzieł sztuki, detali architektonicznych, broni, pamiątek z epoki oraz wielkoformatowych wydruków zdjęć i dokumentów archiwalnych poznajemy dzieje odbudowy.
„Działając na wyobraźnię widza nowoczesnymi metodami, wystawa Wawel Odzyskany przybliża w bardzo atrakcyjny sposób skomplikowane dzieje wzgórza wawelskiego w XIX i początku XX wieku” – mówi Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.
Zwiedzających zapraszamy od 28 stycznia 2020
wstęp: 1 zł (sezon zimowy), 10/7 zł (sezon letni).
Ekspozycja wieńczy wieloletni projekt, „Wawel – dziedzictwo dla przyszłości”, który obejmował wiele różnych wątków, od prac budowlanych i konserwatorskich po nowe Centrum Multimedialne, wirtualne zwiedzanie kolekcji Lanckorońskich i aplikację mobilną. W zamku zainstalowano windę dla osób z ograniczoną mobilnością; dzięki temu ekspozycje będą o wiele bardziej dostępne dla zwiedzających. W ramach projektu również wykonano nowe gabloty do Skarbca Koronnego, co umożliwiło wyeksponowanie znacznie większej część wawelskich precjozów w nowej aranżacji. Pośród działań konserwatorskich poczesne miejsce zajmują kompleksowe badania mikrobiomu wawelskiego muzeum, które służą do opracowania strategii ochrony zbiorów przed zagrożeniami biodeterioracji.
podstrona Projektu
„Działając na wyobraźnię widza nowoczesnymi metodami, wystawa Wawel Odzyskany przybliża w bardzo atrakcyjny sposób skomplikowane dzieje wzgórza wawelskiego w XIX i początku XX wieku” – mówi Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.
Zwiedzających zapraszamy od 28 stycznia 2020
wstęp: 1 zł (sezon zimowy), 10/7 zł (sezon letni).
Ekspozycja wieńczy wieloletni projekt, „Wawel – dziedzictwo dla przyszłości”, który obejmował wiele różnych wątków, od prac budowlanych i konserwatorskich po nowe Centrum Multimedialne, wirtualne zwiedzanie kolekcji Lanckorońskich i aplikację mobilną. W zamku zainstalowano windę dla osób z ograniczoną mobilnością; dzięki temu ekspozycje będą o wiele bardziej dostępne dla zwiedzających. W ramach projektu również wykonano nowe gabloty do Skarbca Koronnego, co umożliwiło wyeksponowanie znacznie większej część wawelskich precjozów w nowej aranżacji. Pośród działań konserwatorskich poczesne miejsce zajmują kompleksowe badania mikrobiomu wawelskiego muzeum, które służą do opracowania strategii ochrony zbiorów przed zagrożeniami biodeterioracji.
podstrona Projektu
Wystawa
Po trzecim rozbiorze Polski Kraków został włączony do Austrii. Całe wzgórze zaadaptowano na koszary i otoczono fortyfikacjami. Wawel stał się cytadelą, niektóre budynki wyburzono, wznosząc w ich miejsce bezstylowe gmachy (szpitale z zapleczem, budynek dowództwa). Dziedziniec zewnętrzny służył jako plac do ćwiczeń i parad wojskowych, a komnaty zamkowe zamieniono na kwatery dla żołnierzy. Nastąpił szybki proces degradacji – a nawet destrukcji – królewskiej rezydencji i całego wzgórza. Dla ludności cywilnej pozostała dostępna tylko katedra.
Mimo to Wawel w okresie zaborów pozostawał w świadomości Polaków symbolem polskiej państwowości. Trwały zabiegi dyplomatyczne, mające na celu przywrócenie Wawelu narodowi polskiemu. Po blisko pięćdziesięciu latach (1860–1911) starania o odzyskanie Wawelu powiodły się.
W r. 1905, zgodnie z umową z 1903 r., rozpoczął się proces wycofywania wojska austro-węgierskiego, ostatecznie zakończony w 1911 r. Architekci przystąpili do planowania uporządkowania przestrzeni wzgórza oraz restauracji budowli wawelskich. Artyści wyznaczali sobie inny cel: nadanie Wawelowi symbolicznego wymiaru. Na wystawie pokazujemy niezrealizowane projekty dwóch wybitnych ówczesnych artystów: Stanisława Wyspiańskiego i Wacława Szymanowskiego. Świadectwem zaangażowania pierwszego z nich jest wizja Wawelu jako Akropolis, stworzona we współpracy z Władysławem Ekielskim. Ilustracją koncepcji Szymanowskiego jest natomiast rzeźbiarska kompozycja Pochód na Wawel.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. odnawianie budynków wzgórza było jednym z narodowych priorytetów. Przedstawiamy działania konserwatorów i architektów: Zygmunta Hendla (w l. 1905–1912) i Adolfa Szyszko-Bohusza (w l. 1916–1939). Zadania te nie były łatwe ze względu na trudną sytuację ekonomiczną państwa Polskiego, odrodzonego po 123 latach niewoli. W 1921 r. Szyszko-Bohusz zainicjował zbiórkę pieniędzy (tzw. akcję cegiełkową) na prace renowacyjne. Na odbudowujący się Wawel zwrócone były oczy wszystkich Polaków i akcja spotkała się z olbrzymim zainteresowaniem i ofiarnością.
Zamek stopniowo odzyskiwał swoją świetność, był też przygotowywany do pełnienia funkcji rezydencji głowy państwa oraz muzeum. Efekty działalności obu architektów są do dziś widoczne na wzgórzu.
Mimo wysiłków nie udało się zakończyć w całości odbudowy zamku przed wybuchem II wojny światowej.
Końcowym akcentem wystawy jest prezentacja najistotniejszych powojennych i współczesnych działań konserwatorskich w zamku i na wzgórzu wawelskim, pod kierunkiem dyrektorów wawelskich instytucji: Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu (od 1992 r. Zamku Królewskiego na Wawelu) – prof. Jerzego Szablowskiego i prof. Jana Ostrowskiego oraz Kierownictwa Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu – prof. Witolda Minkiewicza i prof. Alfreda Majewskiego.
Mimo to Wawel w okresie zaborów pozostawał w świadomości Polaków symbolem polskiej państwowości. Trwały zabiegi dyplomatyczne, mające na celu przywrócenie Wawelu narodowi polskiemu. Po blisko pięćdziesięciu latach (1860–1911) starania o odzyskanie Wawelu powiodły się.
W r. 1905, zgodnie z umową z 1903 r., rozpoczął się proces wycofywania wojska austro-węgierskiego, ostatecznie zakończony w 1911 r. Architekci przystąpili do planowania uporządkowania przestrzeni wzgórza oraz restauracji budowli wawelskich. Artyści wyznaczali sobie inny cel: nadanie Wawelowi symbolicznego wymiaru. Na wystawie pokazujemy niezrealizowane projekty dwóch wybitnych ówczesnych artystów: Stanisława Wyspiańskiego i Wacława Szymanowskiego. Świadectwem zaangażowania pierwszego z nich jest wizja Wawelu jako Akropolis, stworzona we współpracy z Władysławem Ekielskim. Ilustracją koncepcji Szymanowskiego jest natomiast rzeźbiarska kompozycja Pochód na Wawel.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. odnawianie budynków wzgórza było jednym z narodowych priorytetów. Przedstawiamy działania konserwatorów i architektów: Zygmunta Hendla (w l. 1905–1912) i Adolfa Szyszko-Bohusza (w l. 1916–1939). Zadania te nie były łatwe ze względu na trudną sytuację ekonomiczną państwa Polskiego, odrodzonego po 123 latach niewoli. W 1921 r. Szyszko-Bohusz zainicjował zbiórkę pieniędzy (tzw. akcję cegiełkową) na prace renowacyjne. Na odbudowujący się Wawel zwrócone były oczy wszystkich Polaków i akcja spotkała się z olbrzymim zainteresowaniem i ofiarnością.
Zamek stopniowo odzyskiwał swoją świetność, był też przygotowywany do pełnienia funkcji rezydencji głowy państwa oraz muzeum. Efekty działalności obu architektów są do dziś widoczne na wzgórzu.
Mimo wysiłków nie udało się zakończyć w całości odbudowy zamku przed wybuchem II wojny światowej.
Końcowym akcentem wystawy jest prezentacja najistotniejszych powojennych i współczesnych działań konserwatorskich w zamku i na wzgórzu wawelskim, pod kierunkiem dyrektorów wawelskich instytucji: Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu (od 1992 r. Zamku Królewskiego na Wawelu) – prof. Jerzego Szablowskiego i prof. Jana Ostrowskiego oraz Kierownictwa Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu – prof. Witolda Minkiewicza i prof. Alfreda Majewskiego.
