Wawel Odzyskany
czynny od 7 maja
Ekspozycja poświęcona jest dziejom Wawelu – od utraty niepodległości Rzeczypospolitej w 1795 roku do czasów współczesnych. Pomieszczona w średniowiecznych wnętrzach gotyckich domów po północnej stronie wzgórza wawelskiego. Opowiada o trudnym okresie porozbiorowym, kiedy to wzgórze przekształcono w austriacką cytadelę, wyburzono niektóre budowle średniowiecznego miasteczka wawelskiego, a niegdyś świetną rezydencję królewską zamieniono w koszary zaborczej armii. Ukazuje też historię odzyskania zamku z rąk Austriaków i wieloletni proces jego restauracji, w którą zaangażowano wybitnych malarzy, rzeźbiarzy, architektów i konserwatorów – ich wizje i projekty w części doczekały się realizacji na wzgórzu. Dzieje odbudowy przybliżają dzieła sztuki, detale architektoniczne, broń, pamiątki z epoki, wielkoformatowe wydruki zdjęć i dokumentów archiwalnych, a także atrakcyjne multimedia i programy interaktywne.
Ekspozycja poświęcona jest dziejom Wawelu – od utraty niepodległości Rzeczypospolitej w 1795 roku do czasów współczesnych. Pomieszczona w średniowiecznych wnętrzach gotyckich domów po północnej stronie wzgórza wawelskiego. Opowiada o trudnym okresie porozbiorowym, kiedy to wzgórze przekształcono w austriacką cytadelę, wyburzono niektóre budowle średniowiecznego miasteczka wawelskiego, a niegdyś świetną rezydencję królewską zamieniono w koszary zaborczej armii. Ukazuje też historię odzyskania zamku z rąk Austriaków i wieloletni proces jego restauracji, w którą zaangażowano wybitnych malarzy, rzeźbiarzy, architektów i konserwatorów – ich wizje i projekty w części doczekały się realizacji na wzgórzu. Dzieje odbudowy przybliżają dzieła sztuki, detale architektoniczne, broń, pamiątki z epoki, wielkoformatowe wydruki zdjęć i dokumentów archiwalnych, a także atrakcyjne multimedia i programy interaktywne.
„Wawel powstaje i odradza się, a z nim budzi się do nowego życia duch nieśmiertelny całego narodu, dla którego gród wawelski nie przestał być nigdy pomnikiem sławy i chwały narodowej”. Juliusz Leo, 1905
Średniowieczne wnętrza zespołu gotyckich domów położonych po północnej stronie wzgórza wawelskiego mieszczą najnowszą i najnowocześniejszą wawelską ekspozycję, poświęconą dziejom wzgórza od utraty niepodległości Rzeczypospolitej w 1795 roku do czasów współczesnych. Upamiętnia ona wysiłek polskiego społeczeństwa zaangażowanego w odzyskanie i przywrócenie świetności królewskiej rezydencji. Opowiada też historię odzyskania rezydencji z rąk Austriaków i jej wieloletniej restauracji – tej, której efekty widać do dziś, a także tej, która pozostała tylko w planach.
Dzieje odbudowy przybliżają zgromadzone dzieła sztuki, detale architektoniczne, broń, pamiątki z epoki oraz wielkoformatowe wydruki zdjęć i dokumentów archiwalnych. Programy multimedialne towarzyszące niemal wszystkim podjętym zagadnieniom podjętym pozwalają przedstawić te ich aspekty, których nie sposób pokazać tradycyjnymi metodami.
Dzieje odbudowy przybliżają zgromadzone dzieła sztuki, detale architektoniczne, broń, pamiątki z epoki oraz wielkoformatowe wydruki zdjęć i dokumentów archiwalnych. Programy multimedialne towarzyszące niemal wszystkim podjętym zagadnieniom podjętym pozwalają przedstawić te ich aspekty, których nie sposób pokazać tradycyjnymi metodami.
Wawel po utracie niepodległości, w świadomości Polaków pozostał symbolem polskiej państwowości, miejscem koronacji królów, a także nekropolią królewską. Poza sztuką, unaoczniało się to też w życiu codziennym, w produkowanych ówcześnie przedmiotach użytkowych oraz pamiątkach z motywem zamku wawelskiego i katedry (m.in. szkatułkach kształcie nagrobków królewskich). Multimedia: Wawel w poezji i na pocztówkach z w. XIX
Wystawa ukazuje, jak wspaniałą rezydencją monarszą był zamek oraz jak historyczne budowle – stojące jeszcze w XVIII w. – zamieniono na koszary zaborczej armii austriackiej, przekształcając wzgórze wawelskie w cytadelę. Starania o odzyskanie Wawelu trwały ponad pięćdziesiąt lat (1860–1911). Na ekspozycji prezentowane są portrety osób związanych z tymi działaniami, a także dokumenty, publikacje i fotografie z tego okresu.
Multimedia: nowocześnie opracowana dokumentacja inwentaryzacji architektonicznej zamku autorstwa architekta Tomasza Prylińskiego (1847-1895) z 1882 r.
Multimedia: nowocześnie opracowana dokumentacja inwentaryzacji architektonicznej zamku autorstwa architekta Tomasza Prylińskiego (1847-1895) z 1882 r.
Emocje, jakie budził Wawel odzyskany, a właściwie wykupiony z rąk Austriaków ukazano na przykładzie projektów dwóch wybitnych ówczesnych artystów: Stanisława Wyspiańskiego (1869-1907) i Wacława Szymanowskiego (1859-1930).
Multimedia: podróż po niezrealizowanej wizji Wawelu jako „Akropolis”, stworzonej przez Stanisława Wyspiańskiego i Władysława Ekielskiego.
Multimedia: podróż po niezrealizowanej wizji Wawelu jako „Akropolis”, stworzonej przez Stanisława Wyspiańskiego i Władysława Ekielskiego.
Ilustracją koncepcji Szymanowskiego jest rzeźbiarska kompozycja „Pochód na Wawel”, która miała zamknąć dziedziniec arkadowy od zachodu.
Odnawianie budynków wzgórza było jednym z priorytetów po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Zamek, który z wolna odzyskiwał swoją świetność, był też przygotowywany do pełnienia funkcji rezydencji prezydenta oraz muzeum. Na odnowę zamku wawelskiego składały się prace budowlane i konserwatorskie, zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne.
Na wystawie pokazano kierunek działań konserwatorów i architektów, w tym będących jednocześnie kierownikami Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu – Zygmunta Hendla (w l. 1905–1912) i Adolfa Szyszko-Bohusza (w l. 1916–1939). Efekty ich działalności są do dziś widoczne na wzgórzu.
Na wystawie pokazano kierunek działań konserwatorów i architektów, w tym będących jednocześnie kierownikami Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu – Zygmunta Hendla (w l. 1905–1912) i Adolfa Szyszko-Bohusza (w l. 1916–1939). Efekty ich działalności są do dziś widoczne na wzgórzu.
Multimedia: 4 koncepcje zagospodarowania Wawelu, autorstwa A. Szyszko-Bohusza, wybitnego architekta modernistycznego; akcja tzw. „cegiełkowa” będąca dowodem na zaangażowanie kształtującego się po latach niewoli polskiego społeczeństwa, na rzecz Wawelu – symbolu polskiej państwowości.
Ekspozycja prezentuje także kosztowny i pracochłonny proces restauracji komnat. Sale renesansowe ozdobiono stropami kasetonowymi z rozetami, a w Sali Poselskiej zrekonstruowano strop, w którym pierwotnie znajdował się zespół renesansowych rzeźb Głów wawelskich. Ze stu dziewięćdziesięciu trzech rzeźb zachowało się jedynie trzydzieści. Podjęto wówczas próbę uzupełnienia zespołu rzeźbami Xawerego Dunikowskiego. Multimedia: historia powstania cyklu Dunikowskiego, portretowane osoby, wybrane wystawy, na których rzeźby były prezentowane.
Do sal barokowych wprowadzono stropy ramowe, które wypełnione zostały obrazami współczesnych malarzy, m.in. Felicjana Szczęsnego Kowarskiego (1890-1948) i Zygmunta Waliszewskiego (1897-1936). Multimedia: digitalizacja malowideł umożliwia oglądnięcie ich detali; program poszerzony o historię zamówienia.
Mimo wysiłków nie udało się zakończyć w całości odbudowy zamku przed wybuchem II wojny światowej. Końcowym akcentem wystawy jest pokazanie najistotniejszych działań konserwatorskich, jakie miały miejsce w zamku i na wzgórzu wawelskim po jej zakończeniu, pod kierunkiem dyrektorów wawelskich instytucji: Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu – prof. Jerzego Szablowskiego (1906-1989) i prof. Jana Ostrowskiego oraz Kierownictwa Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu – prof. Witolda Minkiewicza (1880-1961) i prof. Alfreda Majewskiego (1907-1998). Ekspozycję dopełnia film o konserwacji wawelskich budynków i wzgórza w końcu XX i początkach XXI wieku –„Wawel z lotu ptaka”.
Wawel. Królestwo odkryte
Wawel – ikona architektury
Miasteczko wawelskie
Stanisław Wyspiański
Wawel jako symbol