W wawelskim archiwum znajduje się około 3500 pocztówek tworzących rozległy i różnorodny zbiór filokartystyczny. Kolekcja ta stanowi cenne źródło ikonograficzne oraz dokumentacyjne i obejmuje pocztówki przedstawiające Wzgórze Wawelskie, jego panoramę oraz poszczególne budynki znajdujące się na jego terenie, takie jak Zamek Królewski czy Katedra i groby królewskie, wnętrza zamkowe, a także reprodukcje dzieł sztuki znajdujące się w zbiorach wawelskich. Pocztówki często przedstawiają również postacie i wydarzenia historyczne podkreślając ich rolę w dziejach Polski. W kolekcji znajdują się również karty wydane przez Państwowe Zbiory Sztuki na potrzeby wystaw czasowych i wydarzeń muzealnych. Część z nich nie przedstawia bezpośrednio Wawelu, ale stanowi uzupełnienie kontekstu kulturowego i historycznego kolekcji. Archiwum systematycznie powiększa swoje zbiory, dzięki czemu kolekcja ma nie tylko wartość muzealną, ale także naukową i edukacyjną.

Najstarsza pocztówka z widokiem Wawelu znajdująca się w zbiorze pochodzi prawdopodobnie z około 1890 roku. Przedstawia panoramę Wzgórza Wawelskiego ukazującą sylwetki najważniejszych obiektów – Zamku Królewskiego i Katedry. Wydana została techniką litograficzną, typową dla końca XIX wieku. Niestety pocztówka nie posiada stempla pocztowego, co nie pozwala dokładnie jej datować.

Wiele z pocztówek znajdujących się w zbiorze zachowało oryginalne znaczki pocztowe, co znacząco podnosi ich wartość historyczną i kolekcjonerską. Ostemplowane znaczki, często z czytelnymi datami nadania i nazwami miejscowości, umożliwiają dokładniejsze datowanie obiektów oraz odtworzenie ich drogi pocztowej. W kolekcji znajdują się także pocztówki nieobiegowe, które nigdy nie zostały wysłane i w związku z tym nie posiadają znaczków, jak również egzemplarze, na których znaczki nie zachowały się do naszych czasów.

Niestety nie jestem w stanie podać dokładnej liczby.

Na terenie Generalnego Gubernatorstwa w czasie niemieckiej okupacji Polski wydawano oficjalne karty pocztowe – zarówno do użytku cywilnego, jak i wojskowego. Okupanci przejmowali polskie drukarnie i wydawnictwa, często wykorzystując przedwojenne wzory typograficzne i układy graficzne, a nawet odpowiednio zmienione matryce ilustracyjne, które dostosowywano do potrzeb propagandowych. Część kart była wzorowana na wcześniejszych projektach polskich, jednak uzupełniona o napisy w języku niemieckim oraz symbole władzy okupacyjnej. Wśród kart znajdowały się także egzemplarze ilustrowane, przedstawiające m. in. Zamek Królewski na Wawelu, który pełnił funkcję siedziby Generalnego Gubernatora Hansa Franka. Wizerunek Wawelu, określanego jako „Burg Wawel”, wykorzystywano w przekazie propagandowym mającym na celu legitymizację niemieckiej obecności. Karty tego typu należą dziś do rzadkich i cennych świadectw epoki.

Pocztówki w naszym zbiorze przedstawiają związane ze Wzgórzem Wawelskim postaci, takie jak monarchowie i osoby zasłużone spoczywające w podziemiach Katedry Wawelskiej, a także postaci fikcyjne, na przykład król Krak. W pocztówkach świątecznych tworzonych w okresie zaborów wykorzystywano motyw trzech króli odwiedzających nowo narodzonego Jezusa. Postaci te, przedstawiające trzech polskich władców— Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełłę oraz Jana III Sobieskiego — symbolizowały potęgę i mądrość monarchy. Takie motywy miały na celu wzbudzenie patriotyzmu i przypomnienie o historii Polski w trudnych czasach zaborów.

Kartki pocztowe w archiwum są przechowywane w bezkwasowych koszulkach z tworzyw bezpiecznych dla papieru w specjalnych pudełkach archiwalnych. Zapewnia się im stabilne warunki klimatyczne oraz wilgotność, jak również ochronę przed światłem UV. Do obsługi używa się rękawiczek, aby chronić materiały przed zabrudzeniem i uszkodzeniem. Dzięki temu kolekcja jest dobrze zabezpieczona i zachowuje wartość historyczną.

Kolekcja kartek pocztowych z okresu do 1939 roku liczy ponad 2000 sztuk. Choć nie stosujemy ścisłego podziału na poszczególne epoki historyczne, ten zbiór jest szczególnie cenny ze względu na swoją wartość dokumentacyjną i artystyczną. Kartki pochodzące sprzed II wojny światowej ukazują różnorodne aspekty życia społecznego, kulturalnego oraz historycznego związanego ze Wzgórzem Wawelskim i jego otoczeniem. W kolekcji znajdują się zarówno szczegółowe widoki architektury zamkowej, jak i wiele kartek zawierających motywy patriotyczne oraz symbole narodowe, które szczególnie silnie zaznaczały się w okresie zaborów i międzywojnia. Na wystawie zaprezentowano właśnie ponad 700 pocztówek z końca XIX wieku do 1939 roku, które nie tylko dokumentują zmieniający się krajobraz Wawelu, ale także odzwierciedlają ducha epoki i nastroje społeczne tamtych czasów. Zbiór ten stanowi niezwykle wartościowy materiał zarówno dla badaczy historii sztuki, kultury, jak i dla kolekcjonerów filokartystycznych, a także dla wszystkich zainteresowanych historią Krakowa i Polski.

Litografie w naszej kolekcji nie są wyodrębnione ani traktowane jako osobna kategoria. Archiwum nie prowadzi podziału kartek pocztowych ze względu na technikę wykonania, podobnie nie segregujemy pocztówek według roku wydania. Zamiast tego cały zbiór ułożony jest według kolejności pozyskania poszczególnych egzemplarzy. Takie podejście pozwala zachować ciągłość dokumentacji historycznej i procesu gromadzenia kolekcji.

Pocztówki były wysyłane nie tylko na terenie Polski, ale również do wielu odległych miejsc na świecie. W zbiorze znajdują się egzemplarze zaadresowane do krajów europejskich, takich jak Niemcy, Francja czy Włochy, a także do państw bardziej odległych, na przykład do Stanów Zjednoczonych czy Ameryki Południowej.