Pokaz filmu „Lampart” Luchino Viscontiego

• miejsce: budynek dyrekcji – sala Sigmunda
• wstęp: wolny, obowiązują zapisy
• prowadząca: Olga Płaszczewska

Se vogliamo che tutto rimanga come è, bisogna che tutto cambi
Jeśli chcemy, by wszystko pozostało tak, jak jest, wszystko się musi zmienić[1].

Literackim pierwowzorem Lamparta, powieścią Giuseppe Tomasiego di Lampedusa o tym samym, co film Luchino Viscontiego (Il Gattopardo) tytule, zachwycał się zarówno Gustaw Herling-Grudziński («Kultura» 1959 nr 27), jak i Jarosław Iwaszkiewicz (Dzienniki, [5 grudnia 1959]). Książka szybko podbiła serca czytelników, choć początkowo nie chciano utworu przyjąć do druku, a kiedy ukazała się — wywoływała burzliwe polemiki krytyków, dostrzegających w niej albo arcydzieło, kontynuację XIX-wiecznej tradycji powieściowej, albo utwór spóźniony, wręcz reakcyjny, nieadekwatny do epoki.

Lampart – literacka metafora przewrotności historii i zabarwiony nutą „arystokratycznej i sceptycznej melancholii” portret społeczności sycylijskiej — w adaptacji Luchino Viscontiego z 1963 okazuje się nie tylko nostalgicznym obrazem czasów zjednoczenia Włoch, ale również kostiumowym romansem (niepowtarzalne kreacje Alaina Delon i Claudii Cardinale), epopeją, w której osiągnięcia kina neorealistycznego współgrają z teatralnym rozmachem hollywoodzkiego filmu historycznego. Film Viscontiego — arystokraty jak autor powieści, Tomasi di Lampedusa — można oglądać wielokrotnie i odnajdywać w nim coraz nowe warstwy: opowieść o miłości, analizę manipulacji politycznych, refleksję nad wielkością i małością człowieka, spokojną apoteozę nieuchronnej starości, malownicze krajobrazy, niezwykłe wnętrza barokowych pałaców, perfekcyjną grę aktorską (w roli księcia Saliny – Burt Lancaster) i rozmach reżysera.

[1] G. Tomasi di Lampedusa, Il Gattopardo. Feltrinelli, Milano 1995, s. 41 [G. Tomasi di Lampedusa, Lampart. Przeł. Z. Ernstowa, Warszawa 1970, s. 29].

Olga Płaszczewska – prof. dr hab., Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, historyk literatury i komparatystka, z wykształcenia polonistka i italianistka. Redaktorka i współredaktorka tomów zbiorowych i edycji krytycznych; autorka artykułów i monografii naukowych: Błazen i błazeństwo w dramacie romantycznym (2002), Wizja Włoch w polskiej i francuskiej literaturze okresu romantyzmu (2003, reedycja 2022), Włoskie przekłady dzieł Juliusza Słowackiego (2004), Przestrzenie komparatystyki – italianizm (2010), Włoskie divertimento. Szkice komparatystyczne (2017), Gabinety, pracownie, mieszkania pisarzy i artystów w literaturze XIX-XX wieku (2021), U poetów. Ćwiczenia z interpretacji (2023), Zatarty ślad. Alfred Jesionowski – opowieść biograficzna (2024), „Historia jak w powieści”. Alfred Jesionowski – przedwojenny inteligent (2024). Tłumaczka. Członek redakcji dwumiesięcznika „Arcana. Kultura, Historia, Polityka“.