Tadeusz Mańkowski – badacz tkanin i dyrektor Wawelu

Klub Badaczy Tkanin Zabytkowych przy Oddziale Warszawskim SHS we współpracy z Zamkiem Królewskim na Wawelu zapraszają na drugą konferencję naukową z serii „Tkanina w Polsce” pod tytułem „Tadeusz Mańkowski – badacz tkanin i dyrektor Wawelu”.

Konferencja odbędzie się 2 grudnia 2022 r. na Zamku Królewskim na Wawelu (Centrum Wystawowo-Konferencyjne, budynek nr 9, I piętro)

 

Naszym bohaterem jest Tadeusz Mańkowski (ur. 2 sierpnia 1878 we Lwowie, zm.  8 sierpnia 1956 w Krakowie) – polski prawnik, historyk sztuki, muzealnik, pracownik Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektor Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu (1945-1951). Ten nieprzeciętny badacz sztuki, którego początkowo amatorskie zainteresowania i fascynacje przerodziły się w potężny dorobek naukowy, był jednym spośród licznej grupy lwowian, tworzących i promujących polską kulturę i naukę po odzyskaniu niepodległości. Środowisko lwowskie było zasobne w wybitne postacie, o czym pisał sam Mańkowski w swoich wspomnieniach. Tamtejszą atmosferę naukową i niezwykłe ożywienie intelektualne kształtowało szerokie grono wybitnych naukowców – filozofów, logików, matematyków, estetyków, krytyków sztuki, krytyków literatury i historyków sztuki.

Uznaliśmy, że Wawel jest najlepszym miejscem do wspomnienia osoby badacza, przedstawienia jego dorobku i przyjrzenia się metodologii badań, której był twórcą. Rekonstrukcja muzealnych funkcji Wawelu, opracowanie nowej koncepcji ekspozycyjnej dostosowanej do ówczesnych warunków i potrzeb, uratowanie najcenniejszych walorów tego miejsca, wszystko to w dużej mierze zawdzięczamy Mańkowskiemu. Działalność tego lwowianina ilustruje jak w powojennej rzeczywistości walczono o miejsce dla sztuki i historycznych zabytków. Jak budowano pozycję polskich muzeów i jaki miało to wpływ na polską kulturę.

Warto przypomnieć i uświadomić tym, którzy współcześnie próbują iść podobnymi ścieżkami, determinację Mańkowskiego, rozeznanie i autorytet, który czynił z niego badacza międzynarodowego formatu. Jego bibliografia obejmuje ponad 200 pozycji świadczących o nadzwyczajnie rozległych zainteresowaniach i ogromnej wiedzy. Należą do nich książki, broszury i artykuły opublikowane w fachowych czasopismach krajowych i zagranicznych. Uczonego zajmowały takie tematy jak: sztuka i kultura Lwowa, Wawel i jego zbiory, sztuka renesansu, sztuka czasów Jana III Sobieskiego, sztuka epoki stanisławowskiej, sztuki zdobnicze, dzieje kultury artystycznej, sztuka ormiańska, sztuka Wschodu. Do najbardziej znaczących należą prace dotyczące sztuki Lwowa, ponieważ wiele z omówionych tam zabytków i uwzględnionych przekazów archiwalnych dziś już nie istnieje lub jest trudno dostępna.

Organizatorzy konferencji postanowili z tego dorobku wydobyć dwa główne wątki – okres pracy Tadeusza Mańkowskiego na Wawelu i jego badania dotyczące tekstyliów w ich różnych aspektach. Zależy nam na przedstawieniu najistotniejszych rysów sylwetki wszechstronnego uczonego, ze szczególnym zaznaczeniem jego lwowskich korzeni i przeanalizowania działalności na Wawelu w świetle zachowanych archiwaliów. Pragnęlibyśmy wydobyć problematykę europejską, orientalia i kolekcjonerstwo, którymi się zajmował. Następnie chcielibyśmy poświęcić uwagę dorobkowi Mańkowskiego z zakresu tkaniny artystycznej i odnieść go do współczesnej praktyki badawczej – badaniom nad arrasami wawelskimi, tkaninami wschodnimi, w tym ormiańskimi, pasami kontuszowymi i rodzimą produkcją tekstylną. Naszym celem jest przedstawienie tej dziedziny sztuki w jak najszerszym kontekście, z licznymi odniesieniami historycznymi, kulturowymi i artystycznymi oraz z uwzględnieniem aspektu kolekcjonerskiego i konserwatorskiego. Zależy nam ponadto na prezentacji wyników badań archiwalnych i spostrzeżeń z zakresu metodologii.

Konferencja odbędzie się jednocześnie w ramach cyklu „Tkanina w Polsce” oraz „Seminaria Wawelskie”. „Tkanina w Polsce” to spotkania poświęcone zabytkowym tekstyliom omawianym  w ich różnorodnych aspektach – historycznym, artystycznym, konserwatorskim, muzealnym i kolekcjonerskim. „Seminaria Wawelskie” to cykl interdyscyplinarnych konferencji poświęconych zagadnieniom artystycznym i historycznym związanym ze wzgórzem wawelskim, zwłaszcza siedzibą królewską i katedrą krakowską. Zainteresowania badawcze uczestników seminariów obejmują także kolekcję muzealną oraz historię samego muzeum – Zamku Królewskiego na Wawelu.

 

 

 

 

 

Sekretarze konferencji: Magdalena Ozga, Karolina Stanilewicz  

Kontakt: tkanina.dziedzictwo@gmail.com, magdalena.ozga@wawelzamek.pl