Oficjalna strona biletów na Wawel: bilety.wawel.krakow.pl

Gobeliny Ogińskich ze Słonimia

Po raz pierwszy od wieku XIX będzie można podziwiać aż siedem gobelinów z rozproszonej kolekcji Michała Kazimierza Ogińskiego ze Słonimia. Wystawa jest efektem ponad trzydziestoletniej działalności Zamku Królewskiego na Wawelu na rzecz uratowania i scalenia rozproszonego zespołu tkanin ze słonimskiej Sali bogiń Ogińskiego. Cztery gobeliny są własnością wawelskiego muzeum, pozostałe trzy eksponujemy dzięki życzliwości Fundacji Zbiorów im. Ciechanowieckich w Zamku Królewskim w Warszawie i Fundacji Książąt Czartoryskich w Krakowie.
 
11 października – 31 grudnia 2016
 
Prezentowane na wystawie gobeliny są dziełami warsztatu założonego na kresach dawnej  Rzeczypospolitej przez Michała Kazimierza Ogińskiego (1730–1800), hetmana wielkiego litewskiego.
Po roku 1774 Ogiński przystąpił do generalnej reformy swojej rezydencji w Słonimiu (miejscowości dziś położonej na Białorusi).  Przekształcił ją w kompleks pałacowo-parkowy wzorowany na Wersalu. W obrębie tego zespołu znalazł się murowany pawilon, nazwany Salą bogiń. Jego dekorację miała stanowić seria 12 tkanin przedstawiających posągi bóstw antycznych. Dla realizacji tego ambitnego zadania hetman powołał do życia w Słonimiu profesjonalny warsztat tkacki, którego kierownictwo powierzył w roku 1782 znakomitemu specjaliście z Saksonii. Mistrzem tym był Johan Karl Kletsch. Modele do tapiserii, tzw. kartony, namalował scenograf i architekt słonimskiej opery, Włoch Innocente Maraino, dekorator teatrów warszawskich i lwowskich, współpracownik Wojciecha Bogusławskiego.

Zamysł mecenasa i wizja projektanta szpalerów zmierzały do stworzenia „utkanej  z jedwabiu” pałacowej galerii rzeźby, złożonej z zespołu figur stojących na postumentach w marmurowych niszach. Jedwabne tapiserie, tkane na lnianej osnowie, miały być monochromatyczne, naśladować jasnoszarą barwę i fakturę kamienia. Wzory posągów pochodziły w znacznej części z popularnego zbioru rycin Simona Thomassina, Recueil des figures, groupes, thermes, fontaines, vases, statues et autres ornemens de Versailles, wydanego w Paryżu w roku 1694 (wznawianego aż do roku 1723), zawierającego podobizny rzeźb rozmieszczonych w ogrodach Wersalu.

„Litewski Wersal” – kompleks rezydencjonalny w Słonimiu, z operą, tkalnią i Salą bogiń, przestał istnieć po II rozbiorze Polski. W roku 1792 w pałacu zakwaterowano carskie wojsko. Gobeliny, wywiezione przez Ogińskiego do Helenowa i Warszawy, zakupił po roku 1802 Wojciech Pusłowski (1762–1833). Odtąd losy tych tkanin związały się z rodziną Pusłowskich, a następnie Czapskich, Ogińskich z Płungian, Czartoryskich i Olizarów. Gobeliny zdobiły pałace w Albertynie, Stańkowie i Płungianach (dziś na Białorusi i na Litwie), a także pałac w Czarkowach (na Kielecczyźnie). Po dramatycznych ewakuacjach i wojennych wędrówkach tapiserie przetrwały w mieszkaniach dawnych kresowych właścicieli, którzy po  roku 1939 osiedli zagranicą.

Rozproszone szpalery zyskały w latach 90. XX stulecia monograficzne opracowanie powstałe na Wawelu. Właśnie tutaj, w muzeum, które od roku 1935 przechowuje dwie tapiserie (Flecista i Amfitryta) z daru Marii Ogińskiej, zaczęto pod koniec ubiegłego stulecia dążyć do odszukania możliwie największej ilości egzemplarzy z serii „posągów”. Pojedyncze tkaniny zidentyfikowano w Rzymie, Londynie, Montrealu i Waszyngtonie. Proces ich ujawniania i zestawiania kolejnych części słonimskiego kompletu trwał od roku 1991, kiedy otrzymaliśmy w depozyt tapiserię Herkules, poprzez odkrycie gobelinu Saturn, aż do pozyskania dwóch tkanin Flory i Ledy w roku 2015.
Ten szczodry dar pana Xaviera Pusłowskiego z Waszyngtonu pozwolił na zgromadzenie w murach Zamku Królewskiego na Wawelu siedmiu gobelinów z Sali bogiń. Cztery z nich należą do wawelskiego muzeum, trzy eksponujemy dzięki życzliwości zaprzyjaźnionych instytucji – Fundacji Zbiorów im. Ciechanowieckich w Zamku Królewskim w Warszawie i Fundacji Książąt Czartoryskich w Krakowie, które zechciały przekazać nam w depozyt swoje obiekty.
Zapewne nie zdołamy już odnaleźć pozostałych tapiserii, ale cieszy nas możliwość pokazania tych reliktów wyposażenia „litewskiego Wersalu”, które udało się uratować i w znaczącym stopniu zakonserwować.

Projekt zrealizowany pod kierunkiem Jerzego T. Petrusa
Kurator wystawy - dr Magdalena Piwocka
Współpraca organizacyjna - Magdalena Ozga
Projekt plastyczny - Marek Suchowiak Studio Projektowe
Druki promocyjne i projekt okładki - Witold Siemaszkiewicz
Obiekty przygotowano na wystawę w pracowniach konserwatorskich Zamku Królewskiego na Wawelu



Wystawie towarzyszy katalog przedstawiający zarys problematyki artystycznej oraz dzieje gobelinów ze Słonimia. Autorem publikacji jest  dr Magdalena Piwocka.

Gobeliny

BachantkaZamek Królewski na WaweluFlecistaZamek Królewski na WaweluLedaZamek Królewski na WaweluAmfitrytaZamek Królewski na WaweluFloraZamek Królewski na WaweluHerkulesWarszawa, Fundacja Zbiorów im. Ciechanowieckich w Zamku Królewskim w Warszawie, depozyt w Zamku Królewskim na WaweluSaturnWarszawa, Fundacja Zbiorów im. Ciechanowieckich w Zamku Królewskim w Warszawie, depozyt w Zamku Królewskim na Wawelu

Wydarzenia towarzyszące

ZWIEDZANIE Z KUSTOSZEM
16 października, 27 listopada 2016

WYKŁADY
25 października 2016 „Gobeliny Michała Kazimierza Ogińskiego”, dr Magdalena Piwocka
3 listopada 2016 „Siedziby Ogińskich i Pusłowskich na dawnych Kresach Wschodnich, Rzeczypospolitej” dr hab. Maria Kałamajska-Saeed
10 listopada 2016 „Maria księżna Ogińska” dr hab. Ryszard Nowicki

WARSZTATY DLA RODZIN Z DZIEĆMI
zajęcia prowadzą: Anita Andrzejewska i Andrzej Pilichowski-Ragno

5 listopada 2016 „Zrób się na bóstwo”
Przenieś się do świata starożytnego i odkryj jego tajemnice. Jakich znasz antycznych bogów? Czy jesteś do któregoś z nich podobny? Wykonaj atrybuty danej postaci i sprawdź, którym bogiem jesteś! Zajęcia zakończą się sesją zdjęciową bóstw w zaimprowizowanym studiu fotograficznym.

3 grudnia 2016 „Jesteś boski!”
Jakie włosy miał Posejdon? Czy Herkules chodził na siłownię? Czy Flora robiła piękne bukiety z kwiatów? Odkryj nieznane historie antycznych bogów i wybierz tego, którego lubisz najbardziej, który Cię inspiruje lub którego moc chciałbyś posiadać! Antyczni bogowie byli podobni do ludzi, dlatego podczas warsztatów odrysujemy kształt Twojego ciała na grubej tekturze – wybrane przez Ciebie bóstwo będzie do Ciebie podobne! Resztę pozostawiamy Twojej fantazji…

Na zdjęciach prace uczestników.


Sale wystawy