Obraz – czas. Roman Opałka
17 X 2025 – 6 I 2026
Projekt artystyczny, który stanowi cykl obrazów Opałka 1965/1 – ∞, to jeden z najbardziej konsekwentnych i radykalnych gestów w historii sztuki współczesnej. Roman Opałka w 1965 roku rozpoczął malowanie kolejnych liczb, tworząc wizualny, systematyczny zapis upływającego czasu – osobisty dziennik egzystencji, rozwijający się aż do jego śmierci w 2011 roku. Każdy obraz, nazywany Detalem, jest kontynuacją wcześniejszego, a zarazem niezależnym nośnikiem znaczeń, wpisanym w doświadczenie chwili. Projekt ten nie tylko obrazował czas, ale się nim stawał – był jego rytmem, formą i śladem.
Roman Opałka traktował liczenie jako formę duchowej dyscypliny – medytację nad przemijaniem, próbę zrozumienia istoty istnienia i jego kruchości. Wraz z postępującą sekwencją liczb tło obrazów stopniowo jaśniało – aż do osiągnięcia bieli, w której liczby przestawały być widoczne. To dążenie do niewidzialności, do momentu, gdy liczba zlewa się z tłem, symbolizuje kres, ale też wejście w nowy wymiar – poza czasem i poza formą. W tym sensie obraz staje się jednocześnie zapisem i przekroczeniem czasu.
W tytule cyklu Opałka 1965/1 – ∞, którego fragment prezentujemy na Wawelu, zawarta jest cała filozofia artysty: konkretność początku i nieokreśloność końca. Zliczane liczby stają się medytacją nad istnieniem i działaniem artystycznym, w którym akt twórczy jest równoznaczny z trwaniem. W kontekście pokazu „Obraz – czas” cykl Opałki funkcjonuje jak pomost między tym, co osobiste, a tym, co wspólne; między niepowtarzalnością chwili a trwałością pamięci.
Wawel jako rezydencja królewska, przestrzeń władzy i duchowości, a zarazem pamięci narodowej, staje się wyjątkowym tłem dla sztuki konceptualnej, która – choć zakorzeniona w nowoczesności – podejmuje uniwersalne tematy trwania, przemijania i zapisu obecności. Wprowadzenie sztuki konceptualnej w mury rezydencji królewskiej tworzy dialog między przeszłością a współczesnością, między trwaniem struktur historycznych a nieuchronnością przemijania jednostki. Zamek Królewski na Wawelu jako miejsce pamięci zyskuje nowy wymiar – otwiera się na refleksję nad trwaniem człowieka, idei, i form artystycznych. W tym kontekście twórczość Romana Opałki staje się świadectwem nie tylko indywidualnej egzystencji, lecz także kulturowej ciągłości i potrzeby zachowania śladu.
Obrazy pochodzą z prywatnej kolekcji.
dr Bogumiła Wiśniewska
Projekt artystyczny, który stanowi cykl obrazów Opałka 1965/1 – ∞, to jeden z najbardziej konsekwentnych i radykalnych gestów w historii sztuki współczesnej. Roman Opałka w 1965 roku rozpoczął malowanie kolejnych liczb, tworząc wizualny, systematyczny zapis upływającego czasu – osobisty dziennik egzystencji, rozwijający się aż do jego śmierci w 2011 roku. Każdy obraz, nazywany Detalem, jest kontynuacją wcześniejszego, a zarazem niezależnym nośnikiem znaczeń, wpisanym w doświadczenie chwili. Projekt ten nie tylko obrazował czas, ale się nim stawał – był jego rytmem, formą i śladem.
Roman Opałka traktował liczenie jako formę duchowej dyscypliny – medytację nad przemijaniem, próbę zrozumienia istoty istnienia i jego kruchości. Wraz z postępującą sekwencją liczb tło obrazów stopniowo jaśniało – aż do osiągnięcia bieli, w której liczby przestawały być widoczne. To dążenie do niewidzialności, do momentu, gdy liczba zlewa się z tłem, symbolizuje kres, ale też wejście w nowy wymiar – poza czasem i poza formą. W tym sensie obraz staje się jednocześnie zapisem i przekroczeniem czasu.
W tytule cyklu Opałka 1965/1 – ∞, którego fragment prezentujemy na Wawelu, zawarta jest cała filozofia artysty: konkretność początku i nieokreśloność końca. Zliczane liczby stają się medytacją nad istnieniem i działaniem artystycznym, w którym akt twórczy jest równoznaczny z trwaniem. W kontekście pokazu „Obraz – czas” cykl Opałki funkcjonuje jak pomost między tym, co osobiste, a tym, co wspólne; między niepowtarzalnością chwili a trwałością pamięci.
Wawel jako rezydencja królewska, przestrzeń władzy i duchowości, a zarazem pamięci narodowej, staje się wyjątkowym tłem dla sztuki konceptualnej, która – choć zakorzeniona w nowoczesności – podejmuje uniwersalne tematy trwania, przemijania i zapisu obecności. Wprowadzenie sztuki konceptualnej w mury rezydencji królewskiej tworzy dialog między przeszłością a współczesnością, między trwaniem struktur historycznych a nieuchronnością przemijania jednostki. Zamek Królewski na Wawelu jako miejsce pamięci zyskuje nowy wymiar – otwiera się na refleksję nad trwaniem człowieka, idei, i form artystycznych. W tym kontekście twórczość Romana Opałki staje się świadectwem nie tylko indywidualnej egzystencji, lecz także kulturowej ciągłości i potrzeby zachowania śladu.
Obrazy pochodzą z prywatnej kolekcji.
dr Bogumiła Wiśniewska
Mecenas Główny Zamku Królewskiego na Wawelu
Mecenas Edukacji i Partner Strategiczny Zamku Królewskiego na Wawelu
Partner Strategiczny Zamku Królewskiego na Wawelu
Mecenas Zamku Królewskiego na Wawelu