Oficjalna strona biletów na Wawel: bilety.wawel.krakow.pl

Wawel Odzyskany

Ekspozycja poświęcona jest dziejom Wawelu – od utraty niepodległości Rzeczypospolitej w 1795 roku do czasów współczesnych. Pomieszczona w średniowiecznych wnętrzach gotyckich domów po północnej stronie wzgórza wawelskiego. Opowiada o trudnym okresie porozbiorowym, kiedy to wzgórze przekształcono w austriacką cytadelę, wyburzono niektóre budowle średniowiecznego miasteczka wawelskiego, a niegdyś świetną rezydencję królewską zamieniono w koszary zaborczej armii. Ukazuje też historię odzyskania zamku z rąk Austriaków i wieloletni proces jego restauracji, w którą zaangażowano wybitnych malarzy, rzeźbiarzy, architektów i konserwatorów – ich wizje i projekty w części doczekały się realizacji na wzgórzu. Dzieje odbudowy przybliżają dzieła sztuki, detale architektoniczne, broń, pamiątki z epoki, wielkoformatowe wydruki zdjęć i dokumentów archiwalnych, a także atrakcyjne multimedia i programy interaktywne.
„Wawel powstaje i odradza się, a z nim budzi się do nowego życia duch nieśmiertelny całego narodu, dla którego gród wawelski nie przestał być nigdy pomnikiem sławy i chwały narodowej”. Juliusz Leo, 1905

Średniowieczne wnętrza zespołu gotyckich domów położonych po północnej stronie wzgórza wawelskiego mieszczą najnowszą i najnowocześniejszą wawelską ekspozycję, poświęconą dziejom wzgórza od utraty niepodległości Rzeczypospolitej w 1795 roku do czasów współczesnych. Upamiętnia ona wysiłek polskiego społeczeństwa zaangażowanego w odzyskanie i przywrócenie świetności królewskiej rezydencji. Opowiada też historię odzyskania rezydencji z rąk Austriaków i jej wieloletniej restauracji – tej, której efekty widać do dziś, a także tej, która pozostała tylko w planach.

Dzieje odbudowy przybliżają zgromadzone dzieła sztuki, detale architektoniczne, broń, pamiątki z epoki oraz wielkoformatowe wydruki zdjęć i dokumentów archiwalnych. Programy multimedialne towarzyszące niemal wszystkim podjętym zagadnieniom podjętym pozwalają przedstawić te ich aspekty, których nie sposób pokazać tradycyjnymi metodami.
Wawel po utracie niepodległości, w świadomości Polaków pozostał symbolem polskiej państwowości, miejscem koronacji królów, a także nekropolią królewską. Poza sztuką, unaoczniało się to też w życiu codziennym, w produkowanych ówcześnie przedmiotach użytkowych oraz pamiątkach z motywem zamku wawelskiego i katedry (m.in. szkatułkach kształcie nagrobków królewskich). Multimedia: Wawel w poezji i na pocztówkach z w. XIX
Wystawa ukazuje, jak wspaniałą rezydencją monarszą był zamek oraz jak historyczne budowle – stojące jeszcze w XVIII w. – zamieniono na koszary zaborczej armii austriackiej, przekształcając wzgórze wawelskie w cytadelę. Starania o odzyskanie Wawelu trwały ponad pięćdziesiąt lat (1860–1911). Na ekspozycji prezentowane są portrety osób związanych z tymi działaniami, a także dokumenty, publikacje i fotografie z tego okresu.

Multimedia: nowocześnie opracowana dokumentacja inwentaryzacji architektonicznej zamku autorstwa architekta Tomasza Prylińskiego (1847-1895) z 1882 r.
Emocje, jakie budził Wawel odzyskany, a właściwie wykupiony z rąk Austriaków ukazano na przykładzie projektów dwóch wybitnych ówczesnych artystów: Stanisława Wyspiańskiego (1869-1907) i Wacława Szymanowskiego (1859-1930).

Multimedia: podróż po niezrealizowanej wizji Wawelu jako „Akropolis”, stworzonej przez Stanisława Wyspiańskiego i Władysława Ekielskiego.
 
Ilustracją koncepcji Szymanowskiego jest rzeźbiarska kompozycja „Pochód na Wawel”, która miała zamknąć dziedziniec arkadowy od zachodu.
Odnawianie budynków wzgórza było jednym z priorytetów po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Zamek, który z wolna odzyskiwał swoją świetność, był też przygotowywany do pełnienia funkcji rezydencji prezydenta oraz muzeum. Na odnowę zamku wawelskiego składały się prace budowlane i konserwatorskie, zarówno wewnętrzne jak i zewnętrzne.
Na wystawie pokazano kierunek działań konserwatorów i architektów, w tym będących jednocześnie kierownikami Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu – Zygmunta Hendla (w l. 1905–1912) i Adolfa Szyszko-Bohusza (w l. 1916–1939). Efekty ich działalności są do  dziś widoczne na wzgórzu.
Multimedia: 4 koncepcje zagospodarowania Wawelu, autorstwa A. Szyszko-Bohusza, wybitnego architekta modernistycznego; akcja tzw. „cegiełkowa” będąca dowodem na zaangażowanie kształtującego się po latach niewoli polskiego społeczeństwa, na rzecz Wawelu – symbolu polskiej państwowości.
Ekspozycja prezentuje także kosztowny i pracochłonny proces restauracji komnat. Sale renesansowe ozdobiono stropami kasetonowymi z rozetami, a w Sali Poselskiej zrekonstruowano strop, w którym pierwotnie znajdował się zespół renesansowych rzeźb Głów wawelskich. Ze stu dziewięćdziesięciu trzech rzeźb zachowało się jedynie trzydzieści. Podjęto wówczas próbę uzupełnienia zespołu rzeźbami Xawerego Dunikowskiego. Multimedia: historia powstania cyklu Dunikowskiego, portretowane osoby, wybrane wystawy, na których rzeźby były prezentowane.
Do sal barokowych wprowadzono stropy ramowe, które wypełnione zostały obrazami współczesnych malarzy, m.in. Felicjana Szczęsnego Kowarskiego (1890-1948) i Zygmunta Waliszewskiego (1897-1936). Multimedia: digitalizacja malowideł umożliwia oglądnięcie ich detali; program poszerzony o historię zamówienia.
Mimo wysiłków nie udało się zakończyć w całości odbudowy zamku przed wybuchem II wojny światowej. Końcowym akcentem wystawy jest pokazanie najistotniejszych działań konserwatorskich, jakie miały miejsce w zamku i na wzgórzu wawelskim po jej zakończeniu, pod kierunkiem dyrektorów wawelskich instytucji: Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu – prof. Jerzego Szablowskiego (1906-1989) i prof. Jana Ostrowskiego oraz Kierownictwa Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu – prof. Witolda Minkiewicza (1880-1961) i prof. Alfreda Majewskiego (1907-1998). Ekspozycję dopełnia film o konserwacji wawelskich budynków i wzgórza w końcu XX i początkach XXI wieku –„Wawel z lotu ptaka”.

Wawel. Królestwo odkryte

Wawel – ikona architektury
Miasteczko wawelskie
Stanisław Wyspiański
Wawel jako symbol

Dostępność

Wystawa niedostępna dla osób poruszających się na wózkach (liczne wąskie i strome stopnie na trasie zwiedzania).