Ostatnie dni z Jagiellonami

UWAGA: linki do e-sprzedaży oraz formularze rejestracji znajdziecie w kalendarium – przy opisie każdego wydarzenia (będą aktywne z odpowiednim wyprzedzeniem)

Zapraszamy na oprowadzania tematyczne po wystawie Obraz Złotego Wieku, podczas których kuratorzy opowiedzą o koncepcji wystawy oraz wyjątkowych dziełach prezentowanych w salach renesansowego pałacu królewskiego. Będzie to doskonała okazja do dyskusji i pogłębienia zagadnień prezentowanych na ekspozycji. 

Organizacja wystawy Obraz Złotego Wieku stała się znakomitą okazją do odratowania dzieł, których dotychczasowy wizerunek był zaciemniony i fałszywy. Dzięki wykonaniu koniecznej konserwacji XVI-wiecznego obrazu Tron Łaski z Jordanowa odsłonięto i zrekonstruowano materię obiektu, uzyskując bardzo dobry efekt. Wartość artystyczna sprowadzonego na wystawę dzieła została dostrzeżona przez konserwatora mimo zakrywających obraz nawarstwień. Obserwację tę potwierdziły nowe metody badawcze zastosowane podczas współpracy z Akademią Sztuk Pięknych w Krakowie. Wielopłaszczyznowe odczytanie dzieła umożliwiło odtworzenie zniszczonych, praktycznie nieistniejących już części malowidła. Uzyskanie tak znakomitego efektu artystycznego było możliwe dzięki wykorzystaniu wiedzy i umiejętności grupy artystów konserwatorów Zamku Królewskiego na Wawelu: Justyny Wyszkowskiej-Baścik, Małgorzaty Stachurskiej-Barańskiej, Katarzyny Siwczyńskiej, Karola Brzozowskiego, Angeliki Bogdanowicz-Prus, a także Grzegorza Nesterowicza. Obraz Tron Łaski, wyeksponowany wśród innych wysokiej klasy dzieł sztuki zgromadzonych na wystawie, jest jednym z przykładów ukazujących zróżnicowane sposoby konserwacji malarstwa tablicowego. 

Symbol Złotego Wieku, czyli wawelskie wzgórze w czasach Jagiellonów

30 listopada

Szesnaste stulecie, w którym panowali ostatni Jagiellonowie nieprzypadkowo nazywane było „złotym wiekiem dziejów Polski”. Liczący blisko jedenaście milionów mieszkańców kraj był wówczas jednym z największych państw Europy, potęgą polityczną, militarną i ekonomiczną. To właśnie wówczas w kraju pod panowaniem Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta, nastąpił niezwykły rozkwit kultury, nauki i sztuki. Renesansowa rezydencja królewska na Wawelu, a wraz z nią bogaty królewski księgozbiór i kolekcja sztuki stała się symbolem wielkich przemian stulecia humanizmu. Zapraszamy w podróż po zamku królewskim, podczas której odkryjemy niezwykłe miejsca, postacie oraz dzieła związane ze „złotym stuleciem Jagiellonów”.

wykład Justyny Wyszkowskiej

Kilkaset obiektów ze wszystkich dziedzin sztuki, prezentowanych obecnie na wystawie Obraz Złotego Wieku, daje szeroki przegląd kultury rozwijającej się na terytorium Rzeczpospolitej za panowania ostatnich Jagiellonów.  Dzięki przenikaniu się wpływów Wschodu i artystycznych nowości z Zachodu ówczesną sztukę cechowały bogactwo i różnorodność. 

Trzy obrazy tablicowe wypożyczone na wystawę z parafii pw. Przenajświętszej Trójcy w Jordanowie to wydobyte na światło dzienne, nieznane szerzej obiekty o wysokiej wartości historycznej. Związane są z działalnością fundacyjną Spytka Wawrzyńca Jordana i jego rodziny – ważnych postaci na scenie politycznej państwa za panowania Zygmunta Augusta.  

Przeprowadzone prace konserwatorskie wraz z badaniami fizykochemicznymi dowiodły znacznie wyższej niż wcześniej sądzono klasy artystycznej dzieł i otworzyły drogę do dalszych poszukiwań warsztatu i wykonawcy.  

Wykład omówi proces konserwacji XVI-wiecznego obrazu Trójca Święta (w typie zwanym Tronem Łaski) o skomplikowanej chronologii przekształceń plastycznych, ujawnionych na różnych etapach prac. Przedstawi również sposób podejmowania decyzji przez konserwatorów i ukaże ich efekty. 

Wykład poświęcony będzie książce, którą napisał kapelan Zygmunta Starego, Stanisław z Bochnie, i którą wydrukowano w 1532 roku, dedykując ją samemu królowi . Fortuna była sortilegium, czyli książką, którą można się było bawić w przepowiadanie przyszłości. Czytając Fortunę, należało wybrać jedno z pytań zaproponowanych na początku tomu: czy znajdę szczęście w miłości?, czy będę bogaty?, czy będę długo żyć? Aby otrzymać odpowiedź, należało rzucić kośćmi, a potem przejść przez kolejne etapy gry, dochodząc w końcu do wierszowanej przepowiedni. Fortuny można się było radzić w pojedynkę albo w gronie przyjaciół. Czytana (używana) w ten drugi sposób Fortuna stawała się rozrywką towarzyską – ekscytacja towarzysząca próbom odgadnięcia przyszłych zdarzeń mieszała się wówczas z wybuchami śmiechu, bo wróżby ułożone przez królewskiego kapelana były żartobliwe, dwuznaczne, a nawet obraźliwe. Podczas wykładu autorka omówi, z jakiej tradycji polska książka wyrastała i komu się podobała. Opowie również o jej wielkiej popularności w dawnej Polsce oraz zagranicznej karierze,  a także o tym, dlaczego dopiero niedawno udało mi się odnaleźć w Niemczech unikatowy egzemplarz Fortuny z XVI wieku.  

  

Świat Jagiellonów to świat odkryć i fascynacji nauką – świat człowieka, zwierząt i roślin. Zapraszamy rodziny z dziećmi na warsztaty plastyczne związane z wyjątkową wystawą Obraz Złotego Wieku. Podczas spotkań spojrzymy na otaczającą nas rzeczywistość oczami króla Zygmunta Starego, królowej Bony i Zygmunta Augusta. Zobaczymy świat z innej niż dotychczas strony. Poznamy tajemnice świata Jagiellonów i wyjdziemy z Wawelu pełni nowych, twórczych pomysłów.

Zapraszamy grupy szkolne, rodziny (dzieci od 12 roku życia) oraz uczestników indywidualnych do udziału w grze terenowej na wystawie czasowej Obraz Złotego Wieku.

Jagiellonowie rządzili nie tylko Królestwem Polskim i Wielkim Księstwem Litewskim, ale również, do 1526 roku, zasiadali na tronach Czech i Węgier. Ogromne terytoria, którymi władali, oraz bogactwo dworów królewskich łączących elementy kultury wschodu i zachodu sprawiły, że zyskali w Europie sławę jednego z najważniejszych i intrygujących dynastycznych rodów. Poza stabilizacją i rozwojem gospodarczym, jakim charakteryzowało się panowanie ostatnich Jagiellonów, mecenat królewski przyczynił się do rozkwitu sztuki i nauki na podległych im ziemiach. Poznajmy rozległą panoramę królewskich zainteresowań. Poczujmy się jak dworzanie – zafascynowani poznawaniem nieznanych lądów i rozwijającymi się naukami. Zostańmy znawcami epoki renesansu i poznajmy bliżej wyjątkowe dzieła, wybrane z ponad 400 eksponatów zgromadzonych na wystawie, sprowadzonych z kilkudziesięciu muzeów oraz bibliotek z kraju i zagranicy. Przyjrzyjmy się światu, który odkrywa przed nami monumentalna wystawa Obraz Złotego Wieku.

Podczas gry będą wykonywane fotografie, które zostaną opublikowane na stronie internetowej Zamku oraz w mediach społecznościowych. Organizatorowi gry przysługuje nieograniczone w czasie i przestrzeni prawo do wykorzystywania fotografii oraz nagrań powstałych w czasie zajęć w celach związanych ze statutową działalnością. Więcej informacji o przetwarzaniu danych osobowych w naszej instytucji znajduje się na stronie: https://wawel.krakow.pl/rodo  

Koncepcja i nadzór merytoryczny: Robert Adamczak, Gabriela Multan, Bożena Litewka – Dział Edukacji Zamku Królewskiego na Wawelu

14 grudnia, godz. 18:00
bilety: normalny 80 zł, ulgowy, 60 zł; sprzedaż online

Wystąpią:

Matylda Staśto-Kotuła - alt
Piotr Szewczyk - tenor
Szczepan Kosior - tenor
Marek Opaska - bas
Marcin Szelest - organy / dyrygent

 

Marcin Szelest ukończył studia w Akademii Muzycznej w Krakowie oraz w The Boston Conservatory. Jest laureatem I nagrody na II Międzynarodowym Konkursie Organowym im. J. P. Sweelincka w Gdańsku. Występuje jako solista i kameralista, w tym z wieloma zespołami instrumentów historycznych (m.in. Concerto Palatino, The Bach Ensemble, Vasa Consort, Weser Renaissance Bremen, Wrocławska Orkiestra Barokowa). Marcin Szelest jest profesorem organów w Akademii Muzycznej w Krakowie. Jego praca habilitacyjna „Przemiany stylistyczne we włoskiej muzyce organowej przełomu XVI i XVII stulecia” (2007) została wyróżniona nagrodą Prezesa Rady Ministrów. Opublikował m.in. edycje dzieł wszystkich Stanisława Sylwestra Szarzyńskiego (2015) i Adama Jarzębskiego (2021) oraz tabulatur braniewsko-oliwskich (2021). Jest również dyrektorem artystycznym Starosądeckiego Festiwalu Muzyki Dawnej.

PROGRAM

Kościół św. Gereona
Jerzy Liban (zm. po 1545): Ortus de Polonia (Kraków, 1539)
Oramus Domine (rękopis wawelski Kk I. 1, 2. poł. XVI w.)
Protexisti me Deus (rękopis wawelski Kk I. 1, 2. poł. XVI w.)

Sala Senatorska
Praeambulum super d (Tabulatura Jana z Lublina, ok. 1540–48)
Pienie o electii krala polskiego Sigmunta Augusta (Kraków, 1529–30)
Praeambulum magnum (Tabulatura klasztoru św. Ducha w Krakowie, ok. 1548)
Pieśń o śmierci króla Sigmunda pierwszego (Kraków, 1548)
Słuszna jest rzecz (Tabulatura Jana z Lublina)
Pieśń o weselu krola Zygmunta wtorego, Augusta pirwego (Kraków, 1553)
 
Nasz Zbawiciel (Tabulatura klasztoru św. Ducha w Krakowie)
Wacław z Szamotuł (zm. ok. 1560): Modlitwa, gdy dziatki spać idą (Kraków, ok. 1550–56)
Wacław z Szamotuł: Christe, qui lux est et dies, po polsku (Kraków, 1556)
Marcin Leopolita (zm. 1589?): Paduana – Galliarda (Tabulatura z kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu, ok. 1570–80)
Cyprian Bazylik (ok. 1535–ok. 1600): Pieśń nowa krześcijańska (Kraków, 1561), Pieśń nowa, w której jest dziękowanie (Kraków, po 1557)
 
Mikołaj z Chrzanowa (zm. 1563): Protexisti me Deus (Tabulatura Jana z Lublina)
Wacław z Szamotuł: In te Domine speravi (Norymberga, 1554)
Wacław z Szamotuł: Nunc scio vere (Tabulatura zamkowa, ok. 1580)
Wacław z Szamotuł: Ego sum pastor bonus (Norymberga, 1564)