Wawel Podziemny

• Umowa o udzielenie dotacji celowej ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego 
  nr 27/DF-V/EK/2025 z dnia 22.01.2025, Aneks nr 1 z dnia
  termin realizacji zadania / wykonania umowy: 01.01.2025–31.12.2025 r.
  wartość dofinansowania ze środków MKiDN w roku 2025: 16 754 720,00 zł
  
  
  
• Umowa o dofinansowanie ze środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa
  nr WD-I/II.1-P/1/2025 z dnia 23.04.2025
  termin realizacji zadania: 01.01.2025–31.12.2025 r.
  wartość dofinansowania z NFRZK w roku 2025: 450 148,00 zł
  

Przewidywany całkowity koszt realizacji zadania 2022-2025 finansowany z środków MKIDN, NFRZK oraz ZKnW wyniesie ok. 68 529 806,00 zł

 
Celem inwestycji w przestrzeniach piwnic pod wschodnim skrzydłem Zamku było przygotowanie nowoczesnej ekspozycji stałej ukazującej wnętrza i przemiany architektoniczne renesansowej budowli Zamku Królewskiego na Wawelu. Nowa przestrzeń ekspozycyjna Lapidarium  wynosi 501m 2 i mieści się w najstarszej części Zamku.

Podziemny rezerwat architektoniczny stanowi ciąg historycznych pomieszczeń powstałych w pierwszej ćwierci XVI wieku. Zorganizowane amfiladowo, przykryte kolebkowymi ceglanymi sklepieniami piwnice wzniesiono przy użyciu dużej liczby kamiennych elementów pochodzących z rozbiórki gotyckiego pałacu. Profile detali architektonicznych, użyte wtórnie jako budulec najniższej kondygnacji, czytelne są w ścianach pomieszczeń stanowiąc niezwykły efekt  estetyczny i ekspozycyjny. Ponadto przetrwały czytelne ślady wcześniejszych budowli i urządzeń gotyckiego zamku – dolna część wieży Jordanki, pałacowa studnia. Elementy te także stanowią część ekspozycyjnej narracji odnoszącej się do średniowiecznej zabudowy zamku górnego.

Głównym założeniem ekspozycji jest zaprezentowanie kształtu i przemian historycznej budowli, a także anastyloz czyli rekonstrukcji oryginalnych fragmentów Zamku polegających na zestawieniu oryginalnych dzieł. Za pomocą światła i opisów wyeksponowane zostały fragmenty zamku gotyckiego Kazimierza Wielkiego. Udostępniona oryginalna studnia jest wyjątkową atrakcją turystyczną. Wykonanie bezinwazyjnych pomiarów skanowania 3D, ortofotoplanów, rozwinięć ścian, kładów oraz rzutów studni a także materiał filmowy i pozyskana dokumentacja zdjęciowa przybliża historię tego miejsca gdzie od czasów średniowiecza zaopatrywano Wawel w wodę.

Całość ekspozycji została uzupełniona przez odpowiednie diagramy oraz multimedialne ekspozytory pozwalające na samodzielne zagłębianie wiedzy o historii Wzgórza. Można przyjrzeć się z bliska detalom architektonicznym, skaningom modeli z których zwiedzający dowiedzą się skąd pochodzi dany detal. W przestrzeni  eksponowane są oryginalne cegiełki wawelskie obrazujące wielki czyn odnowienia Wawelu i zaangażowanie narodu polskiego w powrót Wawelu do świetności. Wystawa w skrzydle wschodnim  stanowi uzupełnienie istniejącej ekspozycji i narracji Wawelu Zaginionego.

Inwestycja obejmowała prace modernizacyjne w piwnicach skrzydła wschodniego Zamku oraz aranżację ekspozycji, a także zapewnienie dostępności nowej przestrzeni Lapidarium dla osób z niepełnosprawnościami. Pracom modernizacyjnym w pomieszczeniach Lapidarium towarzyszyły niezbędne prace konserwatorskie finansowane przez Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa oraz ze środków własnych Zamku Królewskiego na Wawelu.

W latach 2022-2024 wykonano dokumentację projektowo-techniczną i aranżacyjną; badania architektoniczne polegające na zabezpieczeniu konstrukcyjnym wykopu w ramach projektu Wawelskie Lapidarium;  zrealizowano wymagane nadzory autorskie dotyczące projektu; wykonano wszystkie prace konstrukcyjno-budowlane oraz instalacyjne; zakupiono i zamontowano pierwsze wyposażenie obiektu, w tym etalaż ekspozycyjny, zakupiono wyposażenie AV wraz z treściami multimedialnymi na potrzeby nowej ekspozycji, wykonano usługi doradztwa technicznego oraz nadzór inwestorski, wykonano opracowania uzupełniających dokumentacji projektowych, opinii i ekspertyz.  W dniu 04.01.2024 nowa przestrzeń ekspozycyjna o pow. 501m2 wraz z wystawą stałą Wawel Podziemny. Lapidarium zostały udostępnione zwiedzającym.

Celem inwestycji było stworzenie wyjątkowego i oryginalnego ciągu ekspozycji podziemnych prezentujących relikty architektury, urządzeń obronnych oraz naturalnej jaskini wraz z jej materialnymi i niematerialnymi wartościami (legenda o smoku wawelskim). Udostępnione zostały  nigdy wcześniej nieprezentowane przestrzenie rezerwatów archeologicznych o powierzchni 680 m2 z wielopoziomową trasą zwiedzania. Nowoczesne multimedia, projekcje i mappingi w ciekawy sposób wzbogaciły opowieść o nieznanych dotąd podziemiach, wzbudzając zachwyt u zwiedzających.

Obszar inwestycji objął północno – zachodnią część Wzgórza Wawelskiego, pomiędzy obecnym murem oporowym, a zabudową sąsiednich budynków. Jest to cenny rejon wzgórza pod względem bogatej historii i walorów widokowych, dotychczas nie wykorzystany turystycznie. W wyniku prac archeologicznych powstały dwa podziemne rezerwaty archeologiczno – architektoniczne, nigdy dotąd nieudostępniane odwiedzającym.

Pierwszy rezerwat obejmuje relikty fortyfikacji wzgórza wawelskiego od wczesnego średniowiecza po wiek XVIII. Drugi z rezerwatów, usytuowany nad komorami jaskini Smocza Jama, powstał w wyniku usunięcia nasypów zalegąjących nad jaskinią i zabezpieczenia płytą żelbetową.
Obie te części łączy korytarz, który jest poświęcony historii badań archeologicznych prowadzonych od pierwszej połowy XX wieku na Wawelu.

W ramach projektu wykreowana została jedna z najbardziej atrakcyjnych i efektownych tras Wzgórza Wawelskiego  o wysokich walorach poznawczych i edukacyjnych, gwarantująca Zwiedzającym unikatowe doświadczenie historii i zabytkowego miejsca.

Ścieżka zwiedzania prowadzi pomiędzy dawnymi murami, które tworzą wielowiekową „scenografię” wydobywaną z półmroku przez światło i multimedia.

Znajdziemy tutaj zachowane fragmenty pierwszego drewniano-ziemnego wału obronnego, bramy wiodącej na wzgórze z wieżą obronną, czy gotyckich, wykonanych z kamienia murów, które wraz z elementami średniowiecznego uzbrojenia tworzą bardzo interesującą opowieść o obronności wawelskiego zamku.

Następnie zwiedzający, przechodzą bezpośrednio nad wapienną skałą, nad komorami Smoczej Jamy, słuchając opowieści o dziejach samego wzgórza, o pływających w ciepłym morzu amonitach i gąbkach, a także  o powstaniu jaskini.

W finale ekspozycji prezentowana jest jedna z najsłynniejszych polskich legend, opowieść o smoku wawelskim Wincentego Kadłubka z udziałem uznanego aktora Wiktora Zborowskiego.

Wystawa „Międzymurze. Podziemia Wawelu” to niezwykle złożony i skomplikowany projekt ekspozycyjny. Realizujące go ekipy i twórcy musieli sprostać wymaganiom podziemnych przestrzeni, ścianom o nieregularnym kształcie i strukturze, w której możliwości prowadzenia instalacji są niezwykle ograniczone, a wykraczające w przyszłość systemy i  rozwiązania AV, a także równie nowoczesny kontent multimedialny zostały zainstalowane w mającej od 700 do 150 milionów lat przestrzeni.

Dokonana przebudowa nawierzchni tarasu spacerowo – widokowego w rejonie Międzymurza, bezpośrednio nad  nową trasą turystyczną, oprócz walorów estetycznych, zyskała także elementy małej architektury w postaci zestawu panoram tyflograficznych, będących udogodnieniem dla osób z niepełnosprawnością wzroku oraz uzupełnieniem i przybliżeniem wiedzy o panoramie miasta widocznej z Wzgórza Wawelskiego dla pozostałych osób widzących.

Tarasy Międzymurza zyskały nowe nasadzenia drzew i zieleni, kamienne siedziska po gruntowej konserwacji, a także poziome oznakowanie przestrzeni (pasy komunikacyjne i punkty uwagi) dedykowane osobom niewidomym.

• Wykonaniu kompletnej dokumentacji projektowej i aranżacyjnej  wraz z uzyskaniem wymaganych pozwoleń;
• Pełnieniu nadzoru autorskiego na etapie robót budowlano- instalacyjnych;
• Wykonaniu robót budowlano – konstrukcyjnych oraz prac w zakresie instalacji sanitarnych, elektrycznych i niskoprądowych, w tym m.in. systemu sygnalizacji pożaru, instalacji oświetleniowych, bezpieczeństwa, pomiaru klimatu, instalacji teletechnicznych i strukturalnej wynikających ze zmiany funkcji przestrzeni;
• Świadczeniu specjalistycznego doradztwa technicznego oraz nadzoru inwestorskiego;
• Dostawie i montażu pierwszego wyposażania obiektu (wystawy): dostawa, montaż etalażu i wyposażenia wystawy stałej tj. makiet, tyflografik, tyflomap, oznakowania poziomego dla osób niewidzących;
• Dostawie i montażu oświetlenia ekspozycyjnego umożliwiającego realizację scen świetlnych (zgodnie z projektem aranżacji) oraz wyposażeniu przestrzeni, przyjęcia zwiedzających (zabudowa recepcyjna) oraz systemu sterowania i zarządzania  ekspozycją (w tym sterowania oświetleniem, nagłośnieniem, multimediami oraz audioprzewodnikiem);
• Dostawie i montażu pierwszego wyposażania obiektu (wystawy): tj. dostawa i montaż urządzeń i sprzętu na potrzeby projekcji multimedialnych i rekonstrukcji 3D zmian przestrzeni Wzgórza Wawelskiego, jego zabudowań i fortyfikacji, ujętych w narracji wystawy wraz z realizacją treści multimedialnych (kontent).

W roku 2024 działania konserwatorskie prowadzone na Międzymurzu zostały częściowo sfinansowane kwotą 582 379,63 zł z dotacji Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa.

Celem inwestycji jest modernizacja wystawy stałej prezentującej wawelską kolekcję militariów, zaliczaną do najcenniejszych tego typu zbiorów w Polsce. Ze względu na wyeksploatowanie i niespełnianie obecnych norm konserwatorskich jak i bezpieczeństwa przewidzianych w przepisach prawnych, konieczna jest wymiana całego wyposażenia ekspozycyjnego. Dotyczy to w szczególności zabezpieczenia zbiorów przed kradzieżą lub zniszczeniem, jak też zapewnienia odpowiednich warunków konserwatorskich (mikroklimat i oświetlenie).

Realizacja Zbrojowni Wawelskiej w nowym technicznie i przestrzennie kształcie, pozwoli na pełniejszą i atrakcyjniejszą wizualnie prezentację walorów artystycznych i historycznych wawelskiej kolekcji militariów. Modernizacja wystawy zakłada wzbogacenie dotychczasowej ekspozycji o obiekty dotąd nieprezentowane.

Ponadto w ramach przedmiotowej inwestycji do Zbrojowni zostaną włączone dwa podziemne pomieszczenia o charakterze rezerwatów architektoniczno-archeologicznych, gdzie będą prezentowane m.in. relikty jednej z najstarszych budowli na wzgórzu tzw. stołpu romańskiego, czyli romańskiej wieży obronnej datowanej na I poł. XII w. 

W ramach trwającej inwestycji w latach 2023-2025 zrealizowano prace polegające na:

• Wykonaniu kompletnej dokumentacji projektowej: projektu koncepcyjnego, budowlanego, technicznego oraz wykonawczego w zakresie architektury i konstrukcji oraz projektów branżowych;
• Dostawie pierwszego wyposażania obiektu (wystawy): dostawie i montażu wyposażenia AV na potrzeby projekcji multimedialnych w salach piwnicznych Zbrojowni Wawelskiej, uwzględnionych w nowej narracji wystawy wraz z treściami multimedialnymi (kontent);
• Wykonaniu projektu aranżacji ekspozycji Zbrojowni Wawelskiej;
• Pełnieniu nadzoru autorskiego na etapie robót budowlano- instalacyjnych oraz  nadzoru autorskiego nad wykonaniem pierwszego wyposażenia nowej ekspozycji;
• Wykonaniu prac budowlano – konstrukcyjnych i instalacyjnych oraz prac konserwatorskich (odbiór prac lipiec 2025);
• Świadczeniu specjalistycznego doradztwa technicznego oraz nadzoru inwestorskiego.
• Dostawie i montażu pierwszego wyposażania obiektu (wystawy): nowych gablot, etalażu ekspozycyjnego, mebli edukacyjnych wraz z nowoczesnym oświetleniem wystawy, zgodnie z projektem aranżacji (przewidywany odbiór wrzesień 2025);
• Świadczenie specjalistycznego doradztwa technicznego oraz nadzoru inwestorskiego.

W roku 2025 działania konserwatorskie prowadzone w Zbrojowni i podziemiach Wieży Duńskiej zostały częściowo sfinansowane kwotą 450 148,00 zł z dotacji Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Projekt współfinasowany z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa