Pokaz obrazu ze zbiorów Lwowskiego Muzeum Historycznego

Od 5 lutego 2024 na drugim piętrze Zamku w Reprezentacyjnych Komnatach Królewskich można ponownie podziwiać pokaźnych rozmiarów obraz Stanisław Żółkiewski przedstawia królowi Zygmuntowi III i królewiczowi Władysławowi na sejmie w roku 1611 pojmanych carów Szujskich.

Obraz jest zapewne kopią dzieła autorstwa malarza nadwornego Wazów Tomasza Dolabelli, które zdobiło niegdyś plafon jednej z sal Zamku Królewskiego w Warszawie. Ilustruje epizod o doniosłym znaczeniu politycznym z okresu wojen polsko-moskiewskich (1609–1619) – dnia 29 października 1611 roku. Po zwycięskiej bitwie pod Kłuszynem (4 czerwca 1610 roku) i po zdobyciu Moskwy, hetman Stanisław Żółkiewski odbył tryumfalny wjazd do Warszawy. Jego częścią była prezentacja wziętych do niewoli: cara Wasyla IV Szujskiego i jego braci – Dymitra, głównodowodzącego wojskami moskiewskimi, oraz Iwana.

To wydarzenie, nazwane w późniejszej historiografii hołdem carów Szujskich, zostało utrwalone zarówno na płótnie, jak też w grafice. Prezentowany obraz, datowany na wiek XVII, pochodzi z rezydencji Sanguszków w Podhorcach, dokąd trafił w 1872 roku z Zasławia, przewieziony tam przez Eustachego Sanguszkę. Autorstwo dzieła przypisywano malarzowi z kręgu Tomasza Dolabelli – poziomem wykonania w partiach najlepiej zachowanych odbiega od własnoręcznych dzieł weneckiego mistrza. Jego graficzna wersja – prezentujący ten sam schemat kompozycyjny miedzioryt Tomasza Makowskiego (ur. między 1562–1575, zm. 1630) – znajduje się w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie.

Warto zwrócić uwagę, że w 1872 roku, w trakcie zabiegów renowatorskich wykonanych przez Jana Kantego Lorenowicza, obraz został niemal całkowicie przemalowany, czego efektem była zmiana wielu elementów jego oryginalnej kompozycji.

Podczas gruntownej konserwacji, przeprowadzonej w latach 2011–2013 w pracowni konserwatorskiej Zamku Królewskiego na Wawelu, usunięto dziewiętnastowieczne przemalowania, odsłaniając siedemnastowieczną warstwę malowidła, co pozwoliło na rekonstrukcję jego pierwotnego wyglądu.

Po konserwacji obraz był przez kilka lat prezentowany w Sali pod Orłem (II piętro Zamku) – więcej o pracach konserwatorskich można przeczytać na stronie pokazu z roku 2013.