Tkaniny

Kolekcja arrasów króla Zygmunta Augusta, tureckie namioty, unikatowy zespół chorągwi i pamiątki historyczne.

Kolekcja tkanin, licząca około 900 zabytków, jest jednym z najważniejszych działów w zbiorach wawelskich, ze względu na historyczną metrykę obiektów i ich związek z królewską rezydencją.

W jej skład wchodzą arrasy króla Zygmunta Augusta (1520–1572), wykonane w Brukseli na jego zamówienie w latach 1550–1560. Jest to największy zespół tapiserii, jaki zrealizowano kiedykolwiek na zlecenie jednego władcy. Do dziś zachowało się 136 obiektów, w tym tkaniny figuralne przestawiające wydarzenia z biblijnej Księgi Rodzaju, werdiury ze zwierzętami, arrasy z monogramami króla na tle ornamentyki groteskowej i tkaniny herbowe z godłami Polski i Litwy. Serie biblijne eksponowane są wymiennie w komnatach drugiego piętra Zamku (Reprezentacyjne Komnaty Królewskie), werdiury i groteski z monogramami i herbami – na obu piętrach (Reprezentacyjne Komnaty Królewskie, Prywatne Apartamenty Królewskie).

Zbiór tapiserii europejskich z wieków XV–XVIII liczy ponad 70 tkanin. Można tu znaleźć arcydzieło burgundzkiej sztuki tekstylnej z czasu około roku 1460 – arras Historia Rycerza z łabędziem, czy gobelin Śmierć Deciusa Musa według Petera Paula Rubensa oraz, między innymi, częściowo zachowaną serią gobelinów z przedstawieniami Posągów bóstw antycznych wykonanych dla Michała Kleofasa Ogińskiego (1730-1800) w założonej przez niego manufakturze w Słonimiu w latach 80. wieku XVIII.

Największy w Europie zespół wschodnich namiotów (13 egzemplarzy, w tym 5 kompletnych oraz fragmenty 8 niepełnych namiotów) obejmuje trofea zdobyte pod Wiedniem 12 września 1683 roku przez wojska Jana III Sobieskiego, a także obiekty nabyte w XVII i XVIII stuleciu, w okresie wzmożonych kontaktów Rzeczypospolitej w krajami Orientu. Wschód w zbiorach wawelskich reprezentują również: wspaniały kobierzec perski z epoki Safawidów, zwany krakowsko-paryskim (2. ćwierć XVI w.), bardzo cenny, choć niewielki zespół tureckich chorągwie z wieku XVII zdobytych w trakcie kampanii wiedeńskiej i licząca 65 tkanin, kolekcja kobierców i makat tureckich, perskich i kaukaskich, zebrana przez Włodzimierza i Jerzego Kulczyckich we Lwowie.

Do grupy historycznych vexilianów (50 zabytków) należą między innymi: chorągiew nadworna Katarzyny Habsburżanki, żony Zygmunta Augusta z roku 1553 i ważne pamiątki historyczne: sztandar śląskich wojsk arcyksięcia Maksymiliana, utracony przez niego pod Byczyną w roku 1587 i proporzec króla Karola X Gustawa, wzięty pod Rudnikiem w 1656.

Wśród tkanin jedwabnych i haftów o królewskiej proweniencji wyróżniają się przede wszystkim: płaszcz kawalera Orderu Świętego Ducha ofiarowany Janowi III Sobieskiemu przez Ludwika XIV w roku 1676, papieski kapelusz – dar Innocentego XI dla tegoż monarchy z roku 1684, czy piękna makata z herbami królowej Ludwiki Marii Gonzagi z połowy XVII w.
Polskie rzemiosło artystyczne reprezentują: kolekcja pasów kontuszowych (ponad 50 tkanin) z manufaktur w Słucku, Kobyłce, Lipkowie czy Krakowie oraz niewielki zespół makat (15 obiektów) z wytwórni Potockich w Buczaczu (1860–1939), a także kilimów z różnych ośrodków. Do najcenniejszych zabytków w tej grupie zalicza się zespół 5 kobierców wiązanych z 2. połowy wieku XVIII z magnackich manufaktur należących do Potockich i Ogińskich.

Polskie rzemiosło artystyczne reprezentują: kolekcja pasów kontuszowych (ponad 50 tkanin) z manufaktur w Słucku, Kobyłce, Lipkowie czy Krakowie oraz niewielki zespół makat (15 obiektów) z wytwórni Potockich w Buczaczu (1860–1939), a także kilimów z różnych ośrodków. Do najcenniejszych zabytków w tej grupie zalicza się zespół 5 kobierców wiązanych z 2. połowy wieku XVIII z magnackich manufaktur należących do Potockich i Ogińskich.