Trzy odsłony wielkiego katalogowania polskich strat wojennych. Na marginesie projektu „Straty wojenne Zamku Królewskiego na Wawelu”.

Sławomir Majoch

Bez katalogów (baz danych) strat dzieł sztuki nie byłoby możliwe odzyskanie dużej części zagrabionych zbiorów. Projekt „Straty wojenne Zamku Królewskiego na Wawelu” wpisuje się w ponad stuletnią historię katalogowania strat wojennych, a zbiory wawelskie niczym soczewka skupiają najważniejsze związane z tym wydarzenia, począwszy od traktatu ryskiego, na którego mocy powróciły na Wawel najcenniejsze związane z zamkiem dzieła, poprzez odyseję skarbów narodowych podczas II wojny światowej, skończywszy na działaniach powojennych zmierzających do odzyskania zagrabionych oraz wywiezionych muzealiów.

Ze względu na bardzo bogatą literaturę dotyczącą utraty dóbr kultury Polski w XX wieku niniejszy tekst przybliży wybrane, najważniejsze prace inwentaryzacyjne związane z odzyskiwaniem dzieł sztuki: od wielkiego katalogowania z okresu Wielkiej Wojny, dokumentowania grabieży hitlerowskich Niemiec i sowieckiej Rosji, skończywszy na aktualnych badaniach oraz weryfikacji strat. Na tym tle przedstawionych zostanie także kilka przykładów katalogów przygotowanych przez grabieżców, których celem miało być uzasadnienie „zabezpieczenia” przejętych zbiorów.