Abakanowicz. Bez reguł. Arrasy i abakany na Wawelu
17 X 2025 – 6 I 2026
Zamek Królewski na Wawelu zaprasza na wyjątkową wystawę czasową: „Abakanowicz. Bez reguł. Arrasy i abakany na Wawelu”. Ekspozycja ta po raz pierwszy w historii zestawia dzieła Magdaleny Abakanowicz – jednej z najwybitniejszych postaci sztuki współczesnej – z renesansowymi arrasami z kolekcji Zygmunta Augusta.
Zamek Królewski na Wawelu zaprasza na wyjątkową wystawę czasową: „Abakanowicz. Bez reguł. Arrasy i abakany na Wawelu”. Ekspozycja ta po raz pierwszy w historii zestawia dzieła Magdaleny Abakanowicz – jednej z najwybitniejszych postaci sztuki współczesnej – z renesansowymi arrasami z kolekcji Zygmunta Augusta.
W przestrzeni Sali Senatorskiej zaprezentowane zostaną unikatowe abakany – przestrzenne tkaniny-rzeźby z sizalu – w bezpośrednim sąsiedztwie XVI-wiecznych arrasów wykonanych z wełny, jedwabiu oraz złotych i srebrnych nici w brukselskich warsztatach. Zestawienie to stwarza nowe pole interpretacji dla obu typów dzieł, odsłaniając ich zaskakujące podobieństwa oraz odmienność funkcji, formy i znaczeń.
Wystawa ukazuje, jak tkanina – niezależnie od epoki – może być nośnikiem głębokich treści estetycznych, duchowych i społecznych. Arrasy, pierwotnie dekorujące królewskie wnętrza, były manifestacją władzy, prestiżu i porządku świata. Prace Abakanowicz, schodzące ze ścian i zawieszane w przestrzeni, kwestionują te porządki, otwierając się na indywidualne przeżycie odbiorcy i refleksję nad ludzką kondycją.
Na wystawie zobaczyć będzie można m.in. dzieła Magdaleny Abakanowicz: Red-Brown, Lady I, Lady II, Queen, Anita, Dorota, Dorota III, Ètroit, Abakan with Ropes, Black Garment 8 oraz Czarna (Black).
Wśród prezentowanych arrasów znajdą się wybrane werdiury o tematyce animalistycznej i pejzażowej – m.in. Wilk pożerający zająca, Lis pożerający ptaka i królika, Żuraw z wężem w dziobie – oraz monumentalna tapiseria figuralna Bóg błogosławi rodzinę Noego.
Na czas trwania wystawy Sala Senatorska została specjalnie przygotowana na potrzeby ekspozycji. W zaciemnionej przestrzeni, z zakrytymi oknami, dzieła Abakanowicz i arrasy tworzą sugestywną, niemal teatralną scenografię, która sprzyja kontemplacji i osobistemu doświadczeniu sztuki.
Wystawa stawia także pytania o miejsce sztuki współczesnej w historycznych przestrzeniach rezydencji królewskich oraz o nowe znaczenia, jakie może przyjmować dziedzictwo artystyczne, gdy zostaje zestawione z nowoczesną formą wyrazu.
Zespół kuratorski wystawy:
dr Bogumiła Wiśniewska, Natalia Koziara-Ochęduszko, Andrzej Szczepaniak
Na wystawie zobaczyć będzie można m.in. dzieła Magdaleny Abakanowicz: Red-Brown, Lady I, Lady II, Queen, Anita, Dorota, Dorota III, Ètroit, Abakan with Ropes, Black Garment 8 oraz Czarna (Black).
Wśród prezentowanych arrasów znajdą się wybrane werdiury o tematyce animalistycznej i pejzażowej – m.in. Wilk pożerający zająca, Lis pożerający ptaka i królika, Żuraw z wężem w dziobie – oraz monumentalna tapiseria figuralna Bóg błogosławi rodzinę Noego.
Na czas trwania wystawy Sala Senatorska została specjalnie przygotowana na potrzeby ekspozycji. W zaciemnionej przestrzeni, z zakrytymi oknami, dzieła Abakanowicz i arrasy tworzą sugestywną, niemal teatralną scenografię, która sprzyja kontemplacji i osobistemu doświadczeniu sztuki.
Wystawa stawia także pytania o miejsce sztuki współczesnej w historycznych przestrzeniach rezydencji królewskich oraz o nowe znaczenia, jakie może przyjmować dziedzictwo artystyczne, gdy zostaje zestawione z nowoczesną formą wyrazu.
Zespół kuratorski wystawy:
dr Bogumiła Wiśniewska, Natalia Koziara-Ochęduszko, Andrzej Szczepaniak
Wystawa współorganizowana przez Galerię Starmach oraz Fundację Marty Magdaleny Abakanowicz-Kosmowskiej i Jana Kosmowskiego.
Wydarzenia towarzyszące
OPROWADZANIA KURATORSKIE | 25 X, 15 XI, 29 XI 2025
25 października, 15 listopada – oprowadza dr Bogumiła Wiśniewska
29 listopada, 13 grudnia – oprowadza Natalia Koziara-Ochęduszko
- dla kogo: młodzież i dorośli
- godzina: 10:00-11:00
- miejsce spotkania: przy wejściu na wystawę Zamek II
- cena biletu: 30 zł, sprzedaż online
Przestrzenne struktury tkane przez Magdalenę Abakanowicz, nazywane od nazwiska ich twórczyni abakanami, stały się jej artystycznym znakiem rozpoznawczym. Artystka celowo unikała jednoznacznej klasyfikacji swoich dzieł – nie chciała, by postrzegano je wyłącznie jako rzeźby czy tkaniny. Jej prace funkcjonowały „pomiędzy” – w dialogu z przestrzenią, światłem i spojrzeniem widza. Podczas spotkania porozmawiamy o artystce, jej twórczości i zestawieniu sztuki współczesnej z wnętrzami królewskiej rezydencji.
WYKŁAD | Abakanowicz. Arrasy i abakany na Wawelu | 13 XI 2025
prowadzące: dr Bogumiła Wiśniewska i Natalia Koziara-Ochęduszko
- godzina: 18:00-19:00
- dla kogo: młodzież i dorośli
- bezpłatnie
- miejsce: platforma MS TEAMS link do wykładu
Wykład poświęcony będzie twórczości Magdaleny Abakanowicz – jednej z najwybitniejszych postaci polskiej sztuki współczesnej. Jej słynne abakany wymykają się prostym klasyfikacjom, łącząc elementy tkaniny, rzeźby i instalacji. Spotkanie pozwoli lepiej zrozumieć, jak artystka redefiniowała granice sztuki oraz jak jej dzieła współgrają z królewskimi arrasami prezentowanymi na Wawelu.
SPOTKANIA ZE SZTUKĄ | Magdalena Abakanowicz. Bez reguł. Arrasy i abakany na Wawelu | 12 XII 2025
prowadzenie: Sara Dąbrowska
- dla kogo: młodzież i dorośli
- godzina: 17:00-19:00
- miejsce zbiórki: przy wejściu na wystawę Zamek II
- cena biletu: 45 zł, sprzedaż online
Zapraszamy młodzież i dorosłych na wyjątkowe spotkanie ze sztuką. W przyjaznej, swobodnej atmosferze przyjrzymy się twórczości jednej z najważniejszych postaci polskiej sztuki współczesnej – Magdaleny Abakanowicz. Podczas warsztatów porozmawiamy o jej niezwykłych formach przestrzennych i organicznych strukturach. Spróbujemy razem odkryć, jakie opowieści kryją się w jej dziełach. Nie jest potrzebna specjalistyczna wiedza z zakresu historii sztuki – liczy się otwartość, własna interpretacja i chęć spojrzenia na dzieło z różnych perspektyw.
Towarzysząc nam w poznawaniu tajników sztuki, te cechy pomogą przekształcić akademicką wiedzę w opowieść, rozmowę i spotkanie.
Sara Dąbrowska – absolwentka historii sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, nauczycielka w liceum Montessori w Krakowie. Od kilku lat, reprezentując Zamek Królewski na Wawelu, prowadzi wykłady dla młodzieży i dorosłych na temat sztuki różnych epok w ramach cyklu „Posłuchaj o pięknie”. Jej celem jest popularyzacja wiedzy i opowiadanie o pozornie trudnych zagadnieniach w przystępny sposób. W mediach społecznościowych działa pod pseudonimem „Art Belfer”.
WARSZTATY TUFTINGU | Zrób swój dywan! | 18, 19 X 2025
prowadzenie: Karolina Wolska (Enjoy Studio)
- miejsce zbiórki: wejście na wystawę Abakanowicz. Bez reguł. Arrasy i abakany na Wawelu
- koordynacja: Julia Butryn, kontakt: jbutryn@wawelzamek.pl
- opłata: 250 zł, sprzedaż online
- bilety na 18 X godz. 10:30
- bilety na 19 X godz. 12:30
Podczas warsztatów uczestnicy poznają technikę tuftingu – współczesnej formy rękodzieła, inspirowanej monumentalnymi abakanami Magdaleny Abakanowicz. Spotkanie nie wymaga wcześniejszego doświadczenia – liczy się proces twórczy, radość eksperymentowania i odwaga w odkrywaniu nowych form. Każdy uczestnik wykona własnoręcznie dywan o wymiarach 30 × 30 cm.
Karolina Wolska – artystka i projektantka tekstyliów, założycielka Enjoy Tufting Studio, pierwszego w Krakowie miejsca w pełni poświęconego tuftingowi. Na co dzień tworzy ręcznie tuftowane obrazy, dywany i obiekty, łącząc design z rzemiosłem artystycznym. Prowadzi autorskie warsztaty tuftingu, podczas których wprowadza uczestników w świat tej wyjątkowej techniki. Jej zajęcia to nie tylko nauka, ale także twórcze doświadczenie, które daje przestrzeń na eksperymentowanie i odkrywanie radości tworzenia. Jej prace i warsztaty łączą w sobie pasję do koloru, faktury i formy. Karolina wierzy, że tufting może być zarówno medytacyjnym procesem, jak i sposobem na wyrażenie siebie.
WARSZTATY | Druk botaniczny | termin podamy wkrótce
- prowadzenie: Barbara Mateja
- godz. 10:00-13:00
- wstęp: 70 zł, sprzedaż online
- miejsce zbiórki: wejście na wystawę „Arrasy i abakany” w sali Senatorskiej
Zapraszamy na wyjątkowe warsztaty, podczas których natura i sztuka splotą się w procesie twórczym. Punktem wyjścia będzie wystawa „Arrasy i abakany” prezentowana w sali Senatorskiej – zestawienie królewskich tkanin o bogatej symbolice z awangardową, organiczną twórczością Magdaleny Abakanowicz. Podczas zajęć uczestnicy poznają technikę druku botanicznego, wykorzystując liście, kwiaty i naturalne barwniki. Proces przenoszenia śladów roślin na tkaninę stanie się pretekstem do refleksji nad ulotnością natury, rytmem przyrody i siłą materii, czyli tematami bliskimi sztuce Abakanowicz. Warsztaty nie wymagają żadnego doświadczenia – liczy się otwartość na eksperyment i twórcze spotkanie z naturą.
Barbara Mateja – artystka, pedagożka, nauczycielka Montessori i edukatorka w Zamku Królewskim na Wawelu. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, gdzie w 2018 roku ukończyła scenografię. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na rok 2023 w dziedzinie animacja i edukacja kulturalna. Oprócz rzemiosła w rodzaju tkactwa, plecionkarstwa, ceramiki, dziania czy grafiki warsztatowej uprawia szlachetne techniki fotograficzne.
ZAJĘCIA SENSORYCZNE | Co tu się dzieje? | 9 XI 2025
prowadzenie: Agata Babula
- dla kogo: dzieci w wieku 7–12 lat, także dzieci z niepełnosprawnościami
- godz. 10:00-11:30
- miejsce zbiórki: wejście na wystawę „Arrasy i abakany” w sali Senatorskiej
- wstęp: 20 zł, sprzedaż online
Zapraszamy na warsztaty „Dotknąć tkaniny – śladem Abakanowicz”, towarzyszące wystawie monumentalnych abakanów w sali Senatorskiej na Wawelu. Podczas zajęć uczestnicy odkryją, że tkanina może być nie tylko materiałem codziennym, ale też niezwykłą rzeźbą, którą można poznawać wszystkimi zmysłami. Warsztaty mają charakter sensoryczny – dzieci będą doświadczać faktur, kolorów i kształtów poprzez dotyk, wzrok i inne zmysły, co sprzyja pogłębionej, wielozmysłowej percepcji. W części praktycznej uczestnicy stworzą własne „małe abakany” – dotykowe kolaże z różnorodnych materiałów, rozwijając wyobraźnię, wrażliwość i twórczą odwagę.
Agata Babula – pedagożka i artystka plastyczka, absolwentka studiów magisterskich na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie (kierunek malarstwo), z wykształceniem pedagogicznym, które przygotowało ją do pracy nauczyciela. Prowadzi warsztaty plastyczne, projekty arteterapeutyczne i kreatywne zajęcia dla dzieci, młodzieży i seniorów. Ma za sobą wiele projektów artystycznych – od spektakli i scenografii, przez wystawy, po różnorodne warsztaty i działania animacyjne. Wierzy, że sztuka otwiera umysły, inspiruje do nieszablonowego myślenia i buduje wrażliwość na piękno świata.
WARSZTATY HAFTU
prowadzenie: Małgorzata Samborska
- godz. 17:00-18:30
- miejsce zbiórki: wejście na wystawę „Arrasy i abakany” w sali Senatorskiej
- wstęp: 100 zł, sprzedaż online
Haftowane anty-portrety | 20 XI 2025
Magdalena Abakanowicz zrewolucjonizowała sposób myślenia o tkaninie, przekraczając granice między nią a rzeźbą. W trakcie warsztatów nawiążemy do jej twórczości, poszukując nowych możliwości haftu, który potraktujemy nie jako dekorację, lecz medium ekspresji artystycznej, bliskie rysunkowi.
Uczestnicy nauczą się „szkicować nicią i igłą”, inspirując się charakterystycznymi kształtami tkanin-rzeźb Abakanowicz. Efektem pracy będą antyportrety – zamiast realistycznych podobizn powstaną sylwetki, maski i abstrakcyjne formy, które pozwolą wyrazić emocje i indywidualną wrażliwość każdego uczestnika.
Warsztaty są okazją do twórczego eksperymentu, zabawy z fakturą i formą, a także do poznania haftu w zupełnie nowym, nieoczywistym wydaniu.
Nici porozumienia | 27 XI 2025
Na tkaninie, pośród drobnych sylwetek ludzkich przypominających postacie z rzeźb Magdaleny Abakanowicz, uczestnicy będą haftować nici porozumienia. To spotkanie łączy naukę prostych ściegów liniowych z refleksją nad tym, co wiąże nas z innymi, mimo pozornej samotności.
Inspirując się ideą „tłumu bez tożsamości”, podejmiemy próbę odwrócenia tego gestu – poprzez haft stworzymy symboliczne mosty między postaciami, które staną się metaforą relacji i wspólnoty.
Warsztat to zaproszenie do uważności, delikatności i odkrywania siły połączenia – zarówno technicznego, jak i emocjonalnego.
Małgorzata Samborska – artystka, hafciarka, nauczycielka haftu, trenerka. Studiowała Animację Kultury we Wrocławiu oraz Wiedzę o Kulturze i Filmoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przez pięć lat uczyła haftu w krakowskiej Szkole Haftu Złote Rączki Moniki Drożyńskiej, a od kilku lat prowadzi własne warsztaty haftu otwarte dla firm, instytucji publicznych i NGOsów. Jej misją jest budowanie nici porozumienia między ludźmi i sztuką.
Czytelnia z widokiem | 30 X, 27 XI, 18 XII 2025
„Czytelnia z widokiem” to cykl dyskusji o książkach, które odbywają się w wyjątkowym wnętrzu Biblioteki Zamku Królewskiego na Wawelu. Zapraszamy osoby, które przeczytały omawianą książkę lub jej fragmenty książki oraz wszystkich zainteresowanych tematem spotkania i udziałem w rozmowie.
- dla kogo: osoby 60+
- godzina: 17:00-18:30
- miejsce zbiórki: przed budynkiem nr 5, obok skarbonki
- cena biletu: 20 zł, sprzedaż online
Czy to, że jesteś kobietą, przeszkadza w byciu artystką? Czy możesz malować, wystawiać swoje dzieła w galeriach i zarabiać na życie swoim talentem? Dziś – tak. A dawniej? Bywało z tym różnie. Piotr Oczko w książce Suknia i sztalugi opowiada o malarkach, które tworzyły w czasach, kiedy płeć była przeszkodą w realizacji marzeń związanych z twórczością artystyczną (i nie tylko z nią). Prezentuje sylwetki cenionych przez siebie dawnych malarek, których twórczość rzadko trafia do książek poświęconych historii sztuki. Podczas spotkania porozmawiamy właśnie o tych artystkach, ich dziełach i życiorysach.
O książce:
Sofonisba Anguissola, Artemisia Gentilleschi czy Angelika Kauffmann osiągnęły w swoich czasach spektakularny sukces. Tworzyły dzieła wybitne, malowały dla królów i wyższych sfer. Inne malarki – takie jak Polka Agnieszka Piotrkowczyk – pozostawiły po sobie pojedyncze dzieła albo wyłącznie ślady w archiwach. Dla patriarchalnej historii sztuki wszystkie były jednakowo niewidzialne. Piotr Oczko, autor bestsellerowej Pocztówki z Mokum, wydobywa z cienia herstorie dawnych artystek. Pisze o przeszkodach, które musiały pokonać w drodze na malarski szczyt. O przytłoczeniu obowiązkami domowymi i przemocy seksualnej. Przygląda się uważnie ich autoportretom – w spojrzeniach mistrzyń szuka ich niepokojów, ambicji i zasłużonej dumy ze swojej twórczości. Uczy, jak czytać dawne malarstwo i pokazuje, że oświetla ono również nasze życie (informacja wydawcy).
O autorze:
Piotr Oczko – anglista i polonista, przekwalifikowany na niderlandystę i i historyka sztuki. Profesor zwyczajny w dyscyplinach literaturoznawstwo i nauki o sztuce, laureat licznych nagród, stypendiów itp., itd. Wszystko to traktuje z dużym dystansem, z wyjątkiem jednego wyróżnienia: w 2024 roku za zasługi dla kultury i społeczeństwa holenderskiego otrzymał tytuł i Order Rycerza Oranje-Nassau. Wydał 25 książek, w tym: Pocztówka z Mokum. 21 opowieści o Holandii i Miotła i krzyż. Kultura sprzątania w dawnej Holandii, albo historia pewnej obsesji. Kilka innych ma w planach. Jest także tłumaczem, eseistą i autorem ponad 100 artykułów naukowych. Kolekcjoner starych rupieci, tęczowy feminista i wegetarianin, z sercem radykalnie po lewej stronie.
Katarzyna Jasiołek „Tkanina. Sztuka i rzemiosło” | 27 XI 2025
Książka Tkanina. Sztuka i rzemiosło przypomniała niedowiarkom, że polska tkanina artystyczna w XX wieku wpłynęła na kształt tej dziedziny sztuki na całym świecie. Rewolucja zaczęła się w latach 20. w Spółdzielni Artystów Plastyków „Ład”.
O książce:
Tkanina – traktowana często jako niższa forma sztuki – leży na pograniczu malarstwa czy rzeźby, ale dysponuje też własnymi środkami wyrazu. Wysoką rangę zyskała dzięki wybitnym artystkom światowego formatu, jak choćby Magdalena Abakanowicz i Jolanta Owidzka. Jednocześnie tkanina pozostała bliska zwykłym ludziom – w każdym domu obecne przecież były dywany, gobeliny, zasłony, makaty…
Katarzyna Jasiołek omawia wycinek wielkiej historii tkaniny, ale za to bardzo ważny – ponieważ właśnie polscy artyści zrewolucjonizowali światową tkaninę artystyczną. Zaczyna opowieść od dwudziestolecia międzywojennego i działalności Spółdzielni Artystów Plastyków „Ład”, słynącej głównie z kilimów i żakardów. Pisze także o kilimie zakopiańskim, którego tradycja sięga czasów powojennych /.../ (informacja wydawcy).
O autorce:
Katarzyna Jasiołek (ur. 1982) – absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Jej pasją jest wnętrzarstwo, polskie i zagraniczne wzornictwo. Lubi odwiedzać targi staroci, niekoniecznie po to, by kupić coś wartościowego, bo nie ma zacięcia kolekcjonerki. Pisze artykuły i teksty do katalogów wystaw poświęconych wzornictwu i rzemiosłu. Autorka książek Asteroid i półkotapczan. O polskim wzornictwie powojennym (Marginesy 2020), Opakowania, czyli perfumowanie śledzia. O grafice, reklamie i handlu w PRL-u (Marginesy 2021), Hanna Lachert. Wygoda ważniejsza niż piękno (Marginesy 2022), Tkanina. Sztuka i rzemiosło (Marginesy 2023), Dom mody Telimena. Co nosiły Polki (Marginesy 2025). W swoich publikacjach popularyzuje rodzime wzornictwo.
Anda Rottenberg „Schyłek” | 18 XII 2025
Podczas kolejnej dyskusji z cyklu „Czytelnia z widokiem” porozmawiamy o dzienniku wybitnej, odważnej, dla wielu kontrowersyjnej historyczki sztuki, krytyczki oraz kuratorki wielu wystaw, Andy Rottenberg. Rottenberg pisze dziennik od czasu, gdy była nastolatką. Kilkoma jego częściami zdecydowała się podzielić z czytelnikami. W tej z lat 2019–2022 skupia się na tytułowym schyłku życia, sprawności ciała i umysłu, aktywnego życia. Jaka jest starość w codziennych zapiskach krytyczki i jak o niej pisze? Czy dzienniki to atrakcyjna forma literacka, po którą czytelnicy chętnie sięgają? Porozmawiamy o tym na spotkaniu.
O książce:
Decydując się na wydanie „Schyłku”, Anda Rottenberg dzieli się z czytelniczkami i czytelnikami swoimi refleksjami na temat upływającego czasu, starości, ciała, które odmawia posłuszeństwa, kruchości, która ją dominuje, nie pozwalając prowadzić tak aktywnego życia, jakie dotąd lubiła wieść. Schyłek to też zapiski z czasu pandemii, okresu zamknięcia w domu, odcięcia od ludzi i kultury, które są autorce tak potrzebne, jak powietrze. To dziennik, w którym Anda Rottenberg poniekąd rozlicza się z życiem, porządkuje sprawy, książki, pamiątki. Jednak robi to z dystansem do siebie i dużym poczuciem humoru. No i nadal ma więcej energii, zapału i siły do pracy niż każdy przeciętny człowiek (informacja wydawcy).
O autorce:
Anda Rottenberg – historyczka sztuki, krytyczka, publicystka, kuratorka licznych wystaw. W latach 1993–2001 dyrektorka Galerii Sztuki „Zachęta” w Warszawie. Autorka szeregu książek, takich jak: Sztuka w Polsce 1945–2005, Przeciąg: Teksty o sztuce polskiej lat 80., Rottenberg już trudno (z Dorotą Jarecką), Berlińska depresja. Dziennik, Lista. Dziennik 2005, Zbliżenia. Szkice o polskich artystach, Proszę bardzo, Kuchnia towarzyska i uczuciowa, Rozrzut, From Poland with Love. Listy do Haralda Szeemanna. Nominowana do nagrody Nike oraz Nagrody Literackiej Gdynia. Prowadzi dział kultury w „Vogue Polska”.
O prowadzącej dyskusje:
Paulina Bandura – menedżerka kultury. Od czternastu lat zawodowo zajmuje się książkami i promocją czytelnictwa. Przez dziesięć lat pracowała w księgarni Pod Globusem w Krakowie. Współpracowała z Fundacją Wisławy Szymborskiej, koordynowała trzy edycje Nocy Księgarń. Pisze i mówi o książkach w wielu miejscach. A pasję do czytania i jedzenia łączy w podcaście Radio Kulinarne, gdzie opowiada o książkach, nie tylko kulinarnych.
Partnerzy Zamku i wystawy
Mecenas Główny Zamku Królewskiego na Wawelu
Mecenas Edukacji i Partner Strategiczny Zamku Królewskiego na Wawelu
Partner Strategiczny Zamku Królewskiego na Wawelu
Mecenas Zamku Królewskiego na Wawelu
Patroni Medialni
