Arcydzieła z kolekcji Lanckorońskich

W lipcu 2022 roku zawitały na Wawel trzy cenne dzieła sztuki. Należały one do jednej z najznamienitszych kolekcji malarstwa nowożytnego – kolekcji rodziny Lanckorońskich, której część – obrazy włoskie i kilka hiszpańskich, będzie można oglądać w Zamku Królewskim na Wawelu od 1 lipca 2022. Te trzy dzieła pokonały odległą drogę, aby przez pewien czas cieszyć nasze oczy i aby przypomnieć nam o ważnych dla polskiej kultury ludziach – Karolu i Karolinie Lanckorońskich.

1 VII – 2 X 2022
pierwsze piętro Zamku, zwiedzanie w ramach Prywatnych Apartamentów Królewskich

Obrazy z dawnej wiedeńskiej kolekcji Karola Lanckorońskiego – dar jego córki Karoliny z 1994 roku – są stałym elementem ekspozycji Zamku Królewskiego na Wawelu. Dzieła inspirowane twórczością Owidiusza, Apulejusza, Wergiliusza, Tytusa Liwiusza zdobią wnętrza I piętra i harmonijnie współgrają z XVI-wiecznymi stropami i fryzami.

Malarstwo religijne – części rozproszonych w XIX stuleciu retabulów, a także niewielkie obrazy dewocyjne można oglądać w kameralnym wnętrzu wieży zwanej Jordanką, stanowiącej pozostałość gotyckiego zamku włączoną w obręb renesansowej rezydencji. Wyróżniają się zwłaszcza dwa dzieła: Anioł Simone Martiniego oraz Tronująca Madonnaz Dzieciątkiem Bernarda Daddiego, niegdyś centralna część retabulum z kościoła Santa Maria del Carmine we Florencji.

Tę niezwykłą kolekcję stworzył pasjonat Włoch i Quattrocenta – jak o Karolu Lanckorońskim pisali współcześni. Obrazy kupował na europejskim rynku antykwarskim w ostatnich dziesięcioleciach XIX wieku i pierwszych latach następnego stulecia. Jego zbiory malarstwa Italii, w których zdecydowanie dominowały dzieła z wieków XV i XVI, były jedną z najsłynniejszych prywatnych kolekcji w Europie. W neobarokowym pałacu przy Jacquingasse 18 w Wiedniu można było podziwiać takie arcydzieła jak Święty Jerzy i smok Paola Uccella, Święty Andrzej Masaccia czy Zwiastowanie Francesca Pesellina. Wśród obrazów wysoko ocenianych był też Portret Philippa Adlera Hansa Holbeina starszego, zaliczany do najlepszych pędzla niemieckiego mistrza. Wszystkie wspomniane dzieła znajdują się dzisiaj w największych światowych muzeach.

Ogromne zbiory Karola Lanckorońskiego, które obejmowały sztukę starożytną i orientalną, tkaniny, porcelanę, numizmaty, a oprócz obrazów malarzy włoskich także prace artystów holenderskich, niemieckich, francuskich i hiszpańskich, po II wojnie światowej były stopniowo rozprzedawane przez spadkobierców. Karolina Lanckorońska, świadoma artystycznej i historycznej wartości dzieł stanowiących niegdyś własność króla Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz malarstwa włoskiego wieków XV i XVI, zadecydowała o wyłączeniu ze sprzedaży tej części rodzinnej spuścizny z myślą o przekazaniu jej do zbiorów polskich. W dwudziestą rocznicę śmierci Donatorki przypominamy jej sylwetkę i ten niezwykły dar, niemający sobie równych w powojennej historii Polski.

Wśród obrazów, które po II wojnie światowej trafiły na europejski rynek antykwarski, znalazły się trzy prezentowane na wystawie: Święty Jerzy i smok Paola Uccella (obecnie w National Gallery w Londynie) nabyty przez Lanckorońskiego zapewne przed rokiem 1892, Portret 21-letniej kobiety pędzla naśladowcy Bartholomaeusa Bruyna starszego (Ackland Art Museum w Chapel Hill), zakupiony przez hrabiego w 1885 roku na aukcji spuścizny malarza Hansa Makarta, oraz Towarzystwo w parku Barenda Graata z dawnych zbiorów króla Stanisława Augusta (dziś w Rijksmuseum w Amsterdamie). Należały one do najwybitniejszych dzieł malarstwa w wiedeńskiej kolekcji Karola Lanckorońskiego.

• odbiorcy: młodzież i dorośli
• prowadzące: Anna Kowalska, Łarisa Strzebońska-Kulisz
• koordynacja: Magdalena Gacek, Marek Grzybek / Dział Edukacji

10 VII 2022 Jedyna taka – kolekcja Lanckorońskich i jej wybitne dzieła
Tytuł spotkania, na które chcemy Państwa zaprosić, zdradza jego całą myśl przewodnią. Kolekcja malarstwa rodziny Lanckorońskich jest największym powojennym darem dla Zamku Królewskiego na Wawelu. Nie chodzi tylko o liczbę darowanych dzieł, ale przede wszystkim o ich klasę artystyczną. Poznajmy wspólnie dzieje tej kolekcji i przyjrzyjmy się jej najciekawszym obrazom.

24 VII 2022 Karol – mecenas, kolekcjoner, uczony, ojciec
Trzon zbiorów z kolekcji rodziny Lanckorońskich ukształtowali wybitni ludzie. Były to osobowości związane nie tylko ze światem sztuki, ale także ze światem ówczesnej polityki, zainteresowane losami państwa i narodu. Podczas spotkania przyjrzymy się szczególnej osobie – człowiekowi o wielkiej pasji i jego niezwykłemu życiu – Karolowi Lanckorońskiemu.

7 VIII 2022 Karolina – kolekcjonerka, patriotka, historyczka sztuki, córka
O postaci Karoliny Lanckorońskiej trudno napisać w kilku zdaniach czy opowiedzieć podczas jednego spotkania. Zapisała się ona w sposób szczególny na kartach historii sztuki i historii Polski. Dzięki swojemu wykształceniu i wychowywaniu w domu, gdzie codziennie obcowała ze sztuką, zachowała pamięć o swoich przodkach oraz ich kolekcji. Poznajmy Karolinę Lanckorońską.

21 VIII 2022 Nie tylko Leonardo – renesansowi geniusze malarstwa z kolekcji Lanckorońskich
Kiedy słyszymy o sztuce okresu renesansu, często przychodzą nam na myśl wielkie nazwiska włoskich twórców, takich jak Michał Anioł czy Leonardo da Vinci. Jednak na dzieje sztuki renesansu składają się nie tylko geniusze zapisani na kartach podręczników, ale cała plejada wybitnych artystów. Podziwiając dzieła z kolekcji Lanckorońskich, porozmawiajmy o ich talencie i przyjrzyjmy się ich twórczości.

Spotkania z kustoszem
19 VIII 2022, 16 IX 2022
Zaczątkiem kolekcji Lanckorońskich były obrazy z dawnej galerii Stanisława Augusta Poniatowskiego zakupione przez Kazimierza Rzewuskiego w Warszawie w 1815 roku oraz portrety rodzinne znajdujące się w rodzinnym majątku Rozdół. Z kolekcji, rozproszonej w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu, pozostał duży zespół dzieł, uważanych dotąd bądź za zniszczone, bądź za zaginione. Jest to nieco ponad połowa wszystkich obrazów włoskich z wieków XIV–XVII, które Karol Lanckoroński miał w swoim wiedeńskim pałacu. Wystawa Arcydzieła z kolekcji Lanckorońskich jest prezentacją czterech obrazów z dawnej kolekcji Karola Lanckorońskiego, sprzedanych przez spadkobierców na rynku antykwarskim po II wojnie światowej. Pokaz ten będzie rodzajem wprowadzenia do nowej aranżacji obrazów z daru Karoliny Lanckorońskiej, ofiarowanych do zbiorów w 1994 roku. O wypożyczonych arcydziełach wpisanych w stałą kolekcje opowie dr Joanna Winiewicz-Wolska.

• odbiorcy: młodzież i dorośli

Wykłady

• odbiorcy: młodzież i dorośli
• platforma MS Teams, udział bezpłatny

21 VII Kolekcja Lanckorońskich w Zamku Królewskim na Wawelu – od nowa
Prowadząca: dr Joanna Winiewicz-Wolska
W kilku renesansowych salach I piętra w części południowo-wschodniej będą eksponowane wszystkie obrazy z daru Karoliny Lanckorońskiej. Ideą aranżacji, ograniczonej do dzieł z jednej tylko kolekcji, jest pokazanie jej jako całości. Okazją do przypomnienia historii wiedeńskich zbiorów Karola Lanckorońskiego będzie przede wszystkim wystawa trzech arcydzieł wypożyczonych na trzy miesiące ze światowych muzeów. Są to obrazy, które po II wojnie światowej zostały przez rodzinę Lanckorońskich sprzedane.

18 VIII Energiczna pedagogika Karoliny Lanckorońskiej
Prowadząca: dr Elżbieta Orman
Karolina Lanckorońska była kontynuatorką edukacyjnych inklinacji swego ojca w dziedzinie historii sztuki. Zafascynowana od młodości sztuką renesansową, poświęciła jej studia naukowe . W latach 1936-40 wykładała historię sztuki na Uniwersytecie we Lwowie, a w czasie wojny w obozie koncentracyjnym w Ravensbrück dzieliła się z więźniarkami swoją wiedzą na temat dziejów Rzymu, malarstwa, kultury średniowiecza i renesansu. W latach 1946-47 umożliwiła ok. 1300 byłym żołnierzom II Korpusu studia na uczelniach wyższych we Włoszech. W Rzymie utworzyła Istituto Storico Polacco, spotykając się tam m.in. na wykładach ze stypendystami Fundacji Lanckorońskich; organizowała dla nich zwiedzanie zabytków. Przekazanie w 1994 roku unikatowej kolekcji obrazów na zamki królewskie w Krakowie i Warszawie miało także aspekt dydaktyczny. Karolina Lanckorońska chciała w ten sposób, przez kontemplację obrazów włoskich malarzy, uczyć historii sztuki całe społeczeństwo polskie.

Dla rodzin z dziećmi

11 IX 2022 Obraz ze świętym, który smoka pokonał

• odbiorcy: rodziny z dziećmi w wieku 7–12 lat
• koordynacja: Magdalena Gacek, Marek Grzybek

Smoki... fantastyczne zwierzęta, które istnieją w świadomości ludzi z różnych zakątków świata od najdawniejszych czasów. Można je zobaczyć na wielu dziełach sztuki, a jedno z nich, bardzo wyjątkowe, zobaczycie w Zamku Królewskim na Wawelu. Kto został na nim przedstawiony i dlaczego walczy ze smokiem? Czy tylko on według przekazów miał odwagę i moc pokonania tego fantastycznego zwierzęcia? Czy z każdym smokiem należało walczyć? Przyjdźcie na nasze zajęcia, a poznacie wiele niezwykłych, smoczych historii.

Uczta
5 VIII 2022
Wydarzenie o charakterze interpretacyjnym, nawiązujące do dawnych zwyczajów kulinarnych.
Za potrawy inspirowane dawnymi daniami odpowiedzialni są znakomici kucharze: Łukasz Cichy (restauracjabialaroza.pl), Marcin Sołtys (filipa18.com/chef/).
Wina dobierze Anna Bocheńska – sommelierka z certyfikatem londyńskiej szkoły Wine and Spirit Education Trust. Pracuje jako head-sommelier w wine-barze Dzikie Wino.
Całość poprowadzi Bartek Kieżun- autor i dziennikarz kulinarny (www.facebook.com/KrakowskiMakaroniarz/)

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego