UWAGA: nowa oferta zwiedzania. Szczegóły od 23 kwietnia

Matejko. Od wielkiego dzwonu

9 lipca – 31 sierpnia 2021

Z okazji 500-lecia zawieszenia dzwonu Zygmunta w Katedrze Wawelskiej, Zamek Królewski na Wawelu przygotował specjalny pokaz arcydzieła Jana Matejki – "Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w Krakowie w 1521 roku". Wystawę uzupełniają szkice Artysty wypożyczone z Muzeum Narodowego w Krakowie.

Z myślą o wszystkich Zwiedzających, postanowiliśmy otworzyć i udostępnić bezpłatnie kameralną wystawę, która choć niewielka, w wielkim stylu – za sprawą pociągnięcia pędzla mistrza – przywołuje pamięć o tak ważnych dla dziedzictwa kulturowego wydarzeniach. To swego rodzaju zaproszenie, które wysyłamy nie tylko do krakowian. Mamy nadzieję, że obraz będący – tak można powiedzieć – lustrzanym odbiciem historii Polski i Krakowa z reprezentującymi go bohaterami, przyciągnie na wzgórze tłumy zwiedzających. Spotkajmy się w tym szczególnym czasie przed wybitnym dziełem, który mówi o nas więcej niż niejeden podręcznik do historii – zaprasza prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.

Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w Krakowie w 1521 roku
Jan Matejko (1838-1893)
Kraków, 1874
olej, drewno, 94 x 189 cm
Muzeum Narodowe w Warszawie
nr inw. MP 441 MNW

Już w 1861 roku Jan Matejko myślał o stworzeniu kompozycji poświęconej sławnemu dzwonowi, ufundowanemu przez Zygmunta I Starego; około 1862 roku powstały pierwsze szkice. Artysta powrócił do tematu w 1874 roku i przedstawił – inaczej niż w tytule obrazu – wydobycie z formy i poświęcenie tego arcydzieła sztuki ludwisarskiej.

Król, królowa Bona Sforza, królewicz Zygmunt August i królewna Izabela zostali przedstawieni po lewej, pod baldachimem, w otoczeniu dworu. Pośrodku, nieco w głębi, widoczni są dokonujący poświęcenia późniejszy biskup krakowski Jan Chojeński, a także towarzyszące mu duchowieństwo. Po prawej artysta umieścił scenę wyciągania dzwonu, którą nadzoruje norymberski ludwisarz Hans Beham, wykonawca królewskiego zamówienia. Wśród obecnych można rozpoznać: po lewej Piotra (wcześniej opisywanego jako Stanisław) Kmitę (stoi przy baldachimie) i rajcę miejskiego Seweryna Bethmana (siedzi), po prawej żupnika krakowskiego Jana Bonera (trzyma drzewce baldachimu), a także Stańczyka, przy którego nogach leży potężne serce dzwonu. Przy rusztowaniu stoją: lutnista Valentin Bakfark (Bekwark) oraz architekt i rzeźbiarz Bartłomiej Berrecci z planami w ręce. W tle widoczne są mury miejskie i Wawel. Dzwon, zawieszony 9 lipca 1521 na podwyższonej i wzmocnionej wieży katedry, po raz pierwszy zabił kilka dni później.

Malarz uwiecznił w historycznej kompozycji rodzinę i ówczesnych krakowian. Rysy żony, Teodory z Giebułtowskich, ma Bona Sforza, córki Heleny – królewna Izabela, Beaty – mała dziewczynka, syna Jerzego – Zygmunt August, a Tadeusza – paź z psami. Teściową Paulinę Giebułtowską ukazał jako matronę, a krewnego Teodory – Antoniego Serafińskiego – jako Bakfarka. Romantyczna para – Bonerówna i rycerz – to Zofia Łuszczkiewiczówna i malarz Witold Piwnicki. Powstaniec styczniowy Jan Mierzb Matliński pozował do portretu Hansa Behama.

Dzieło zainspirowało Stanisława Wyspiańskiego – Stańczyk w Weselu opisał scenę z obrazu:

„Dzwon królewski: –
Siedziałem u królewskich stóp,
królewski za mną dwór:
synaczek i kilka cór,
Włoszka – a wielki chór
kleru zawodził hymny; –
Patrzali wszyscy w górę,
a dzwon wschodził (…)”.

Oprócz obrazu prezentowane są rysunki ołówkiem z około 1862 (i około 1874) roku, w tym szkice dzwonu i jego serca, ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie (Dom Jana Matejki).

Agnieszka Janczyk, kuratorka wystawy

Wydarzenia towarzyszące

Twój dzwon – 500-lecie zawieszenia dzwonu Zygmunt

warsztaty ceramiczne dla rodzin z dziećmi od 8 lat
  • godz. 10.00, czas trwania: 120 min.
  • udział bezpłatny – wymagana rezerwacja: tel. 12 422 16 97, rezerwacja@wawelzamek.pl

Podczas zajęć uczestnicy wykonają swój własny dzwon Zygmunt. Ceramiki zostaną wysuszone, wypalone i poszkliwione.

Prowadzenie: Magdalena Schuster
Magdalena Schuster zajmuje się ceramiką, prowadzi pracownię NoToPięknie, rzeźbi, szyje, maluje. Wielbicielka powojennego wzornictwa chętnie szuka inspiracji pośród babcinych przedmiotów.
Koordynacja: Agnieszka Pytel agnieszka.pytel@wawelzamek.pl


Król polskich dzwonów i jego fundator
17 lipca 2021

spotkanie dla rodzin z dziećmi10–13 lat
Czasy panowania Zygmunta I Starego to okres intensywnej przebudowy królewskiej rezydencji, powstania najpiękniejszej rodowej kaplicy Jagiellonów, a także fundacja dzwonu nazwanego na cześć króla jego imieniem. Do dzisiaj z wieży katedry wawelskiej swoim dźwiękiem dzwon przypomina nam o najważniejszych wydarzeniach kościelnych i państwowych rocznicach.
Prowadzenie: studenci Instytutu Historii UJ; koncepcja i nadzór merytoryczny: Robert Adamczak, Bożena Litewka (Dział Edukacji)
Przedsięwzięcie realizowane we współpracy z Miastem Kraków w ramach obchodów jubileuszu 500-lecia dzwonu Zygmunt, organizowanego pod hasłem Sub una campana/Pod jednym dzwonem.

Program obchodów dostępny na: www.krakow.pl

PROJEKT FINANSOWANY ZE ŚRODKÓW MIASTA KRAKOWA

Organizatorzy

Partnerzy Medialni

Stały Patron Medialny