Nabytki 2013
Wystawa prezentuje obiekty, które Zamek Królewski na Wawelu pozyskał w roku 2013. W minionym roku zbiory artystyczne wzbogaciły się o 36 muzealiów z zakresu malarstwa i rzemiosła artystycznego, zakupionych, darowanych lub zdeponowanych w wawelskim muzeum. Na szczególne wyróżnienie zasługują portrety królewskie, miniatura Orderu Orła Białego z czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego, unikatowa strzelba skałkowa wykonana w Podhorcach, oraz okazy złotnictwa i ceramiki.
15 lipca – 31 sierpnia 2014
Scenariusz i realizacja: Aneta Giebuta, Joanna Pałka
Aranżacja plastyczna: PRO ARTE Justyna Lisowicz / Marek Suchowiak
Projekt i opracowanie graficzne: Anita Andrzejewska, Andrzej Pilichowski-Ragno
Konserwacja: Ewa Wiłkojć, Beata Nowak, Justyna Wyszkowska-Baścik, Maciej Baran, Piotr Jarek, Piotr Galant, Stanisława Kostecka, Katarzyna Oramus, Jan Oliwa
Ekspozycji towarzyszy katalog.
Zwykle najbardziej oczekiwanymi i poszukiwanymi, przez wawelskie muzeum, są zabytki „królewskie” związane z polskimi władcami i ich dworem. W ubiegłym roku zakupiono dwa portrety monarsze - Stefana Batorego (z lat 1589-1598), związany z Marcinem Koberem oraz ciekawy pod względem ikonograficznym wizerunek Władysława IV Wazy (zapewne z lat 1646-1650), wykonany około połowy
w. XVII według Pietera Danckersa de Rij.
Na wystawie znajdzie się również pochodzący z kolekcji Sapiehów z Krasiczyna portret Jadwigi z Zamoyskich Sapieżyny, namalowany w roku 1882 przez Leopolda Horowitza (1838-1917). Obraz był prezentowany na paryskim Salonie w roku 1889, gdzie został nagrodzony wielkim złotym medalem. Jest to pendant portretu Leona Sapiehy, zakupionego przez Zamek w roku 2009, pędzla tegoż artysty.
Portret króla Stefana Batorego (1533–1586)
według Marcina Kobera (ok. 1550–1598)
Polska, 1586
deska dębowa, olej
Obraz jest jedną z licznych wersji, zredukowanego do popiersia wizerunku króla, całopostaciowego portretu pędzla Marcina Kobera z r. 1583 (Muzeum Historyczno-Misyjne Księży Misjonarzy w Krakowie). W stosunku do innych replik portretu Batorego egzemplarz wawelski opatrzony jest godłem z herbem króla oraz napisem informującym o jego królewskiej godności – co wymagało podkreślenia, gdyż monarcha ukazany został bez insygniów władzy.
w. XVII według Pietera Danckersa de Rij.
Na wystawie znajdzie się również pochodzący z kolekcji Sapiehów z Krasiczyna portret Jadwigi z Zamoyskich Sapieżyny, namalowany w roku 1882 przez Leopolda Horowitza (1838-1917). Obraz był prezentowany na paryskim Salonie w roku 1889, gdzie został nagrodzony wielkim złotym medalem. Jest to pendant portretu Leona Sapiehy, zakupionego przez Zamek w roku 2009, pędzla tegoż artysty.
Portret króla Stefana Batorego (1533–1586)
według Marcina Kobera (ok. 1550–1598)
Polska, 1586
deska dębowa, olej
Obraz jest jedną z licznych wersji, zredukowanego do popiersia wizerunku króla, całopostaciowego portretu pędzla Marcina Kobera z r. 1583 (Muzeum Historyczno-Misyjne Księży Misjonarzy w Krakowie). W stosunku do innych replik portretu Batorego egzemplarz wawelski opatrzony jest godłem z herbem króla oraz napisem informującym o jego królewskiej godności – co wymagało podkreślenia, gdyż monarcha ukazany został bez insygniów władzy.
Wawelską kolekcję złotnictwa wzbogaciło kilka zabytków o zróżnicowanych walorach artystycznych i historycznych. W tym zespole najcenniejszy jest, wyjątkowo rzadki, późnogotycki kubek. Jest on jednym z zaledwie kilku zachowanych średniowiecznych świeckich naczyń niewątpliwie związanych z Polską.
Kubek
Polska (?), 2. połowa w. XV
srebro złocone
Najstarszy srebrny kubek zachowany w Polsce i jedno z zaledwie kilku ocalałych średniowiecznych wyrobów złotniczych o świeckim przeznaczeniu, historycznie związanych z Polską. Wykonany zapewne w Krakowie, pod wyraźnym wpływem złotnictwa siedmiogrodzkiego. Austriacki znak kontrybucyjny z lat 1806/7 świadczy, że już na początku w. XIX doceniono historyczne walory tego zabytku. Ranga tego, niepublikowanego dotąd naczynia, wynika z jego niewątpliwej autentyczności, nie zaburzonej jakimikolwiek przeróbkami (poza jedną nóżką, zrekonstruowaną na Wawelu w r. 2013).
Kubek
Polska (?), 2. połowa w. XV
srebro złocone
Najstarszy srebrny kubek zachowany w Polsce i jedno z zaledwie kilku ocalałych średniowiecznych wyrobów złotniczych o świeckim przeznaczeniu, historycznie związanych z Polską. Wykonany zapewne w Krakowie, pod wyraźnym wpływem złotnictwa siedmiogrodzkiego. Austriacki znak kontrybucyjny z lat 1806/7 świadczy, że już na początku w. XIX doceniono historyczne walory tego zabytku. Ranga tego, niepublikowanego dotąd naczynia, wynika z jego niewątpliwej autentyczności, nie zaburzonej jakimikolwiek przeróbkami (poza jedną nóżką, zrekonstruowaną na Wawelu w r. 2013).
Zbiór barokowych sreber, będący jednym z najcenniejszych i największych w Polsce, poszerzono o kolejne przykłady cennych wyrobów z Augsburga i Gdańska. Na specjalną uwagę zasługują dwa gdańskie półmiski z serwisu rodziny Grabowskich, z których jeden jest dziełem Johanna Gottfrieda Schlaubitza z lat 1752-1764, augsburska solniczka, z warsztatu Johanna Leonarda Allmanna z lat 1765-1767 oraz gdańska plakietka z roku 1767.
Półmisek z serwisu biskupa warmińskiego Adama Stanisława Grabowskiego
Miśnia, Krolewska Manufaktura Porcelany, 1742
porcelana szkliwiona; wielobarwna dekoracja malarska naszkliwna
Porcelanowy półmisek pochodzi z serwisu biskupa warmińskiego Adama Stanisława Grabowskiego. Niewielki serwis dekorowany był malowanymi według wzorów graficznych kwiatami i owadami oraz wielobarwnym herbem właściciela. Biskup Grabowski był blisko związany z dworem saskim, pełnił ważne funkcje jako poseł królewski ale zasłynął także jako fundator i reformator w swoich licznych dobrach.
Wyjątkowym zabytkiem jest pochodząca z czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego miniatura Orderu Orła Białego, która jest jednym z zaledwie dziewięciu znanych okazów tego najwyższego polskiego odznaczenia z okresu staropolskiego.
Miniatura Orderu Orła Białego
Polska, 1764–1795
Złoto, emalia, diamenty
Miniatura najstarszego i najwyższego polskiego odznaczenia, wykonywana sumptem kawalera, który otrzymywał od monarchy jedynie krzyż orderowy na wstędze. Na co dzień nosił gwiazdę orderową, przyszywaną lub przypinaną na piersi, rzadziej – miniaturę krzyża, najczęściej zawieszaną na szyi. Prezentowany klejnot jest jedną z zaledwie dziewięciu znanych miniaturek krzyża Orderu Orła Białego z okresu staropolskiego, nie licząc zachowanych w Dreźnie składników garniturów orderowych Augusta II i Augusta III. Wyróżnia się starannością jubilerskiego opracowania i z całą pewnością należał do zamożnego kawalera o arystokratycznym pochodzeniu.
Unikatowym nabytkiem jest XVIII-wieczna strzelba skałkowa, z zamkiem typu rewolwerowego. Jest ona sygnowanym dziełem Andrzeja Żukiewskiego – czynnego w Podhorcach rusznikarza i najprawdopdobniej pochodzi z tamtejszej, rozproszonej zbrojowni Sanguszków w Podhorcach.
Strzelba skałkowa
Andrzej Żukiewski
Podhorce, około połowy w. XVIII
Drewno orzechowe, stal, mosiądz, kość, srebro, złoto
Unikatowa wielostrzałowa luksusowa broń myśliwska powstała zapewne na dworze Rzewuskich w Podhorcach. Zastosowanie specyficznego typu zamka rewolwerowego, wymagającego starannego i precyzyjnego opracowania, świadczy o wysokich umiejętnościach technicznych rzemieślnika. Andrzej Żukiewski znany był dotąd jako autor podobnej, tak samo sygnowanej strzelby w zbiorach Muzeum XX Czartoryskich w Krakowie.
Wawelski zbiór pasów kontuszowych powiększył się o kolejny, piękny przykład jedwabnego pasa pochodzącego z 2 połowy XIX wieku.
Do Działu metali dołączyło kilka naczyń o różnych funkcjach, m.in. dwie piękne chłodziarki do wina, z 3. ćwierci w. XVII i z lat 1720-1740, oraz misa do ablucji, datowana na koniec w. XVII-początek XVIII.
Wyjątkowym wydarzeniem zasługującym na wyróżnienie jest zakup Biblioteki Sapiehów z Krasiczyna możliwy dzięki dotacji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Temu cennemu księgozbiorowi była poświęcona osobna wystawa zaplanowana w I poł. roku 2014.
Temu cennemu księgozbiorowi była poświęcona osobna wystawa zaplanowana w I poł. roku 2014.
Wydarzenia towarzyszące
Zwiedzanie z kustoszem: 20 lipca, 10 sierpnia, 31 sierpnia.
Sale wystawy
Partnerzy
