Wyczółkowski odnaleziony
W grudniu 2021 roku powrócił na Wawel utracony w czasie II wojny światowej pastel o podwójnym tytule Góralka / Wiejska dziewczyna w żółtej chuście Leona Wyczółkowskiego (1852–1936).
Poszukiwane dzieło pojawiło się w grudniu 2020 roku na krajowym rynku dzieł sztuki. Zostało rozpoznane, a następnie odzyskane przez pracowników Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. To ważne wydarzenie stało się inspiracją dla wystawy skomponowanej wokół trzech zagadnień: strat wojennych i procesu ich poszukiwania, postaci Leona Pinińskiego – jego kolekcji i działalności na rzecz Wawelu oraz samego wzgórza wawelskiego i jego architektury jako motywu stale obecnego w twórczości Wyczółkowskiego. Związany przez wiele lat z Krakowem znakomity malarz, rysownik i grafik często ukazywał zabytkową architekturę miasta.
Poszukiwane dzieło pojawiło się w grudniu 2020 roku na krajowym rynku dzieł sztuki. Zostało rozpoznane, a następnie odzyskane przez pracowników Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. To ważne wydarzenie stało się inspiracją dla wystawy skomponowanej wokół trzech zagadnień: strat wojennych i procesu ich poszukiwania, postaci Leona Pinińskiego – jego kolekcji i działalności na rzecz Wawelu oraz samego wzgórza wawelskiego i jego architektury jako motywu stale obecnego w twórczości Wyczółkowskiego. Związany przez wiele lat z Krakowem znakomity malarz, rysownik i grafik często ukazywał zabytkową architekturę miasta.
Szczególne miejsce na wystawie zajmuje odzyskany pastel, powstały w 1900 roku i niedługo potem zakupiony przez Leona Pinińskiego. Liryczny wizerunek młodej zamyślonej dziewczyny w stroju ludowym jest nie tylko dowodem zainteresowania artysty wsią i jej mieszkańcami, ale też jego talentu jako portrecisty.
Uwagę przyciąga swobodna poza modelki i żółta wzorzysta chusta zawiązana z tyłu głowy, stanowiąca główny akcent kolorystyczny obrazu.
Pastel pochodzi z kolekcji Leona Pinińskiego (1857–1938) – związanego ze Lwowem prawnika, polityka, profesora, a potem rektora tamtejszego uniwersytetu, znawcy i kolekcjonera sztuki.
Uwagę przyciąga swobodna poza modelki i żółta wzorzysta chusta zawiązana z tyłu głowy, stanowiąca główny akcent kolorystyczny obrazu.
Pastel pochodzi z kolekcji Leona Pinińskiego (1857–1938) – związanego ze Lwowem prawnika, polityka, profesora, a potem rektora tamtejszego uniwersytetu, znawcy i kolekcjonera sztuki.
W okresie gdy Piniński pełnił urząd namiestnika Galicji (1898–1903), Wyczółkowski namalował jego portret (1899) prezentowany na wystawie. Wawel był bliski Pinińskiemu, który najpierw zaangażował się w odzyskanie zamku z rąk wojska austriackiego, a później w jego urządzanie.
Będąc członkiem Komitetów wawelskich, wypowiadał się, często krytycznie, o pracach restauracyjnych prowadzonych przez Adolfa Szyszko-Bohusza. Zabierał głos m.in. w sprawie cyklu Głowy wawelskie Xawerego Dunikowskiego i plafonów wawelskich. W roku 1931, chcąc podarować Państwowym Zbiorom Sztuki na Wawelu część kolekcji, powołał Fundację Wawelską im. Leona hr. Pinińskiego, zatwierdzoną przez wojewodę lwowskiego w roku 1935. Był właścicielem pastelu Krajobraz tatrzański, jednego z wielu dzieł stworzonych przez Wyczółkowskiego podczas pobytów w Zakopanem – do grupy tej należą także prace symboliczne, inspirowane motywami i legendami tatrzańskimi.
Będąc członkiem Komitetów wawelskich, wypowiadał się, często krytycznie, o pracach restauracyjnych prowadzonych przez Adolfa Szyszko-Bohusza. Zabierał głos m.in. w sprawie cyklu Głowy wawelskie Xawerego Dunikowskiego i plafonów wawelskich. W roku 1931, chcąc podarować Państwowym Zbiorom Sztuki na Wawelu część kolekcji, powołał Fundację Wawelską im. Leona hr. Pinińskiego, zatwierdzoną przez wojewodę lwowskiego w roku 1935. Był właścicielem pastelu Krajobraz tatrzański, jednego z wielu dzieł stworzonych przez Wyczółkowskiego podczas pobytów w Zakopanem – do grupy tej należą także prace symboliczne, inspirowane motywami i legendami tatrzańskimi.
O związkach Pinińskiego z dawną siedzibą królów przypominają prezentowane na wystawie widoki Wawelu. Wyczółkowski chętnie podejmował tematykę wawelską, ukazując wzgórze z różnych punktów, dziedziniec arkadowy, a także – wyjątkowo – wnętrza zamkowe. Oglądając piękne, nasycone światłem widoki krużganków arkadowych (1916–1918), trzeba pamiętać, że celem autora nie było osiągnięcie fotograficznej dokładności, lecz stworzenie kompozycji o dużych walorach artystycznych. By uzyskać harmonię barwną, doda fryz podstropowy, w rzeczywistości niezachowany w całości. Wyczółkowski czasem opracowywał wybrany motyw w różnych technikach – przykładem wykusz w skrzydle zachodnim oraz efektowny, otwierający się spod Wyczółkowski odnaleziony łuku bramy zw. Berrecciego widok na dziedziniec arkadowy. Obie prace mają wersje litograficzne.
Z kolei w Widoku z okna zamku na dziedziniec arkadowy (1918) artysta zastosował podobny zabieg jak w autolitografii Kaplica Zygmuntowska z teki Wawel I.II (1911/1912) – ukazał skrzydła zamku widziane poprzez ciemną kratownicę okna, która wyznacza pion i poziom kompozycji.
Uwagę zwraca Wawel od północy, ujęty z dachu domu na rogu ulic Grodzkiej i Senackiej.
Wystawę zamykają dwie prace związane tematycznie z katedrą, nieustannie przewijającą się w twórczości Wyczółkowskiego. Pierwsza to pastel Racjonał i tzw. skrzyneczka królowej Jadwigi, będący autorską repliką dzieła z cyklu Skarbiec wawelski z roku 1907, przechowywanego w Muzeum Narodowym w Warszawie. Druga to akwarela ukazująca nagrobek królowej Anny Jagiellonki w kaplicy Zygmuntowskiej.
Z kolei w Widoku z okna zamku na dziedziniec arkadowy (1918) artysta zastosował podobny zabieg jak w autolitografii Kaplica Zygmuntowska z teki Wawel I.II (1911/1912) – ukazał skrzydła zamku widziane poprzez ciemną kratownicę okna, która wyznacza pion i poziom kompozycji.
Uwagę zwraca Wawel od północy, ujęty z dachu domu na rogu ulic Grodzkiej i Senackiej.
Wystawę zamykają dwie prace związane tematycznie z katedrą, nieustannie przewijającą się w twórczości Wyczółkowskiego. Pierwsza to pastel Racjonał i tzw. skrzyneczka królowej Jadwigi, będący autorską repliką dzieła z cyklu Skarbiec wawelski z roku 1907, przechowywanego w Muzeum Narodowym w Warszawie. Druga to akwarela ukazująca nagrobek królowej Anny Jagiellonki w kaplicy Zygmuntowskiej.
Lokalizacja wystawy
Program towarzyszący wystawie
Zapraszamy do skorzystania z programu edukacyjnego towarzyszącego wystawie. Zróżnicowane tematycznie wydarzenia przybliżą dzieła prezentowane na wystawie i staną się podstawą do pogłębiania wiedzy na temat życia i twórczości artysty. Na pasmo dla młodzieży i dorosłych składają się spotkania podejmujące między innymi temat kolekcjonowania i ochrony zabytków, a także procesu odzyskiwania strat wojennych. Wybrane wydarzenia wzbogacone będą o audiodeskrypcję, tłumaczenie na polski język migowy oraz język ukraiński. W ciepłej, miłej a przede wszystkim twórczej atmosferze odbywać się będą spotkania edukacyjne dla rodzin z dziećmi. Przyczynią się one do integracji lokalnej społeczności z przebywającymi w Krakowie gośćmi z Ukrainy.
Oprowadzanie kuratorskie
Szczególne miejsce na wystawie zajmuje pastel o podwójnym tytule Góralka / Wiejska dziewczyna w żółtej chuście. Z dziełem związana jest bogata historia, która stanie się wiodącym tematem oprowadzania. Spotkanie będzie też okazją do dyskusji na temat narracji wystawy, wyboru konkretnych dzieł z kolekcji Zamku Królewskiego na Wawelu oraz koncepcji aranżacji. Oprowadzanie w języku polskim tłumaczone na język ukraiński.
Zapraszamy dzieci polsko- i ukraińskojęzyczne wraz z opiekunami na aktywne oprowadzanie po wystawie. Oglądając i podziwiając dzieła, uczestnicy będą mogli zadawać pytania, na które z pewnością dostaną wyczerpujące odpowiedzi. Spotkanie ze sztuką może też stać się okazją do poznania nowych kolegów i koleżanek. Oprowadzanie w języku polskim tłumaczone na język ukraiński.
Zapraszamy osoby posługujące się polskim językiem migowym na oprowadzanie po wystawie. W czasie spotkania zaprezentowane zostaną główne zagadnienia, wokół których została zbudowana narracja pokazu: straty wojenne i proces ich poszukiwania, kolekcja Leona Pinińskiego oraz jego działalność na rzecz Wawelu, wreszcie obecność Wawelu w twórczości Leona Wyczółkowskiego.
W poszukiwaniu nowych motywów malarskich Leon Wyczółkowski podróżował po kraju i wyjeżdżał za granicę. Liczne podróże znalazły odzwierciedlenie w pracach artysty. Podczas oprowadzania odbiorcy dowiedzą się dokąd i na jak długo wyjeżdżał artysta i przekonają się, jak duże znaczenie miały dla niego te podróże. Oprowadzenie w języku polskim z tłumaczeniem na język ukraiński.
Zapraszamy wszystkich chętnych, w szczególności osoby z niepełnosprawnościami wzroku, na oprowadzanie wzbogacone audiodeskrypcją i materiałami dotykowymi. W czasie spotkania przedstawione zostaną główne zagadnienia, na których została zbudowana narracja pokazu: straty wojenne i proces ich poszukiwania, kolekcja Leona Pinińskiego oraz jego działalność na rzecz Wawelu, wreszcie obecność Wawelu w twórczości Leona Wyczółkowskiego.
Jako student Jana Matejki, a następnie wykładowca Szkoły Sztuk Pięknych – obecnie Akademii Sztuk Pięknych – Leon Wyczółkowski był mocno związany z Krakowem. W czasie oprowadzania zostaną omówione prace i przywołane wydarzenia świadczące o jego fascynacji miastem oraz regionem. Oprowadzanie w języku polskim tłumaczone na język ukraiński.
Pastel, kredka, ołówek i akwarela to techniki, które Leon Wyczółkowski opanował do perfekcji. Uczestnicząc w warsztatach rodzinnych towarzyszących wystawie, będzie można poznać na przykładzie prezentowanych prac tajniki technik rysunkowych i malarskich. Spotkania w języku ukraińskim tłumaczone na język polski.
Podczas wykładu omówione zostaną najważniejsze zagadnienia związane z dziełami Leona Wyczółkowskiego prezentowanymi na wystawie w Zamku Królewskim na Wawelu. Inspiracją dla pokazu był wielki powrót w grudniu 2021 roku utraconego w czasie II wojny światowej pastelu Góralka / Wiejska dziewczyna w żółtej chuście Leona Wyczółkowskiego (1852–1936). Wspaniały portret pochodzący z kolekcji Leona Pinińskiego, rozpoznany i odzyskany przez pracowników Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, stanowi pretekst do opowieści o stratach wojennych i ich poszukiwaniu. Jak podkreśla kuratorka wystawy Agnieszka Janczyk, Wyczółkowski stworzył dzieło wybitne, a także nieco zagadkowe – bo czy rzeczywiście przedstawiona dziewczyna jest góralką? Druga część wykładu przybliży postać Leona Pinińskiego, powołaną przez niego w roku 1931 Fundację Wawelską im. Leona hr. Pinińskiego i wielkim darze dla Wawelu. Wawel był bliski Pinińskiemu, który najpierw zaangażował się w odzyskanie zamku z rąk wojska austriackiego, a później w jego urządzanie. Będąc członkiem Komitetów wawelskich, wypowiadał się, często krytycznie, o pracach restauracyjnych prowadzonych przez Adolfa Szyszko-Bohusza. Zabierał głos między innymi w sprawie cyklu Głowy wawelskie Xawerego Dunikowskiego i plafonów wawelskich.
W ostatniej części wykładu poznamy motywy wawelskie w twórczości Leona Wyczółkowskiego. Zaprezentowane na wystawie dzieła artysty związane z Wawelem stanowią nawiązanie do działalności Pinińskiego, a jednocześnie ilustrują fascynację malarza wzgórzem wawelskim.
Oprowadzanie kuratorskie
Szczególne miejsce na wystawie zajmuje pastel o podwójnym tytule Góralka / Wiejska dziewczyna w żółtej chuście. Z dziełem związana jest bogata historia, która stanie się wiodącym tematem oprowadzania. Spotkanie będzie też okazją do dyskusji na temat narracji wystawy, wyboru konkretnych dzieł z kolekcji Zamku Królewskiego na Wawelu oraz koncepcji aranżacji. Oprowadzanie w języku polskim tłumaczone na język ukraiński.
- termin: 27 maja 2022, godz. 12.00–13.00
- miejsce: wystawa Wyczółkowski odnaleziony
- miejsce spotkania: przy wejściu na wystawę
- odbiorcy: młodzież, dorośli
- dostępność: potrzebę skorzystania z tłumaczenia na PJM prosimy zgłaszać do 3 dni przed wydarzeniem na adres mprawelska@wawelzamek.pl
- cena: 10 zł, sprzedaż online
- prowadzenie: Agnieszka Janczyk
Zapraszamy dzieci polsko- i ukraińskojęzyczne wraz z opiekunami na aktywne oprowadzanie po wystawie. Oglądając i podziwiając dzieła, uczestnicy będą mogli zadawać pytania, na które z pewnością dostaną wyczerpujące odpowiedzi. Spotkanie ze sztuką może też stać się okazją do poznania nowych kolegów i koleżanek. Oprowadzanie w języku polskim tłumaczone na język ukraiński.
- terminy: 9 czerwca 2022 i 7 lipca 2022, godz. 12.00–13.00
- miejsce: wystawa Wyczółkowski odnaleziony
- miejsce spotkania: przy wejściu na wystawę
- odbiorcy: rodziny z dziećmi
- dostępność: potrzebę skorzystania z tłumaczenia na PJM prosimy zgłaszać do 3 dni przed wydarzeniem na adres mprawelska@wawelzamek.pl
- cena: 10 zł, sprzedaż online:
Zapraszamy osoby posługujące się polskim językiem migowym na oprowadzanie po wystawie. W czasie spotkania zaprezentowane zostaną główne zagadnienia, wokół których została zbudowana narracja pokazu: straty wojenne i proces ich poszukiwania, kolekcja Leona Pinińskiego oraz jego działalność na rzecz Wawelu, wreszcie obecność Wawelu w twórczości Leona Wyczółkowskiego.
- terminy: 10 czerwca 2022, godz. 15.30–16.30
- miejsce: wystawa Wyczółkowski odnaleziony
- miejsce spotkania: przy wejściu na wystawę
- odbiorcy: młodzież, dorośli
- dostępność: PJM
- cena: 10 zł, sprzedaż online
W poszukiwaniu nowych motywów malarskich Leon Wyczółkowski podróżował po kraju i wyjeżdżał za granicę. Liczne podróże znalazły odzwierciedlenie w pracach artysty. Podczas oprowadzania odbiorcy dowiedzą się dokąd i na jak długo wyjeżdżał artysta i przekonają się, jak duże znaczenie miały dla niego te podróże. Oprowadzenie w języku polskim z tłumaczeniem na język ukraiński.
- termin: 24 czerwca 2022, godz. 12.00–13.00
- miejsce: wystawa Wyczółkowski odnaleziony
- miejsce spotkania: przy wejściu na wystawę
- odbiorcy: młodzież, dorośli
- dostępność: potrzebę skorzystania z tłumaczenia na PJM prosimy zgłaszać do 3 dni przed wydarzeniem na adres mprawelska@wawelzamek.pl
- cena: 10 zł, sprzedaż online
Zapraszamy wszystkich chętnych, w szczególności osoby z niepełnosprawnościami wzroku, na oprowadzanie wzbogacone audiodeskrypcją i materiałami dotykowymi. W czasie spotkania przedstawione zostaną główne zagadnienia, na których została zbudowana narracja pokazu: straty wojenne i proces ich poszukiwania, kolekcja Leona Pinińskiego oraz jego działalność na rzecz Wawelu, wreszcie obecność Wawelu w twórczości Leona Wyczółkowskiego.
- termin: 14 lipca 2022, godz. 15.30–16.30
- miejsce: wystawa Wyczółkowski odnaleziony
- miejsce spotkania: przy wejściu na wystawę
- odbiorcy: młodzież, dorośli
- dostępność: potrzebę skorzystania z tłumaczenia na PJM prosimy zgłaszać do 3 dni przed wydarzeniem na adres mprawelska@wawelzamek.pl
- cena: 10 zł, sprzedaż online
Jako student Jana Matejki, a następnie wykładowca Szkoły Sztuk Pięknych – obecnie Akademii Sztuk Pięknych – Leon Wyczółkowski był mocno związany z Krakowem. W czasie oprowadzania zostaną omówione prace i przywołane wydarzenia świadczące o jego fascynacji miastem oraz regionem. Oprowadzanie w języku polskim tłumaczone na język ukraiński.
- termin: 29 lipca 2022, godz. 15.30–16.30
- miejsce: wystawa Wyczółkowski odnaleziony
- miejsce spotkania: przy wejściu na wystawę
- odbiorcy: młodzież, dorośli
- dostępność: potrzebę skorzystania z tłumaczenia na PJM prosimy zgłaszać do 3 dni przed wydarzeniem na adres mprawelska@wawelzamek.pl
- cena: 10 zł, sprzedaż online
Pastel, kredka, ołówek i akwarela to techniki, które Leon Wyczółkowski opanował do perfekcji. Uczestnicząc w warsztatach rodzinnych towarzyszących wystawie, będzie można poznać na przykładzie prezentowanych prac tajniki technik rysunkowych i malarskich. Spotkania w języku ukraińskim tłumaczone na język polski.
- terminy: 23 czerwca i 28 lipca 2022, godz. 12.00–13.30
- miejsce: wystawa Wyczółkowski odnaleziony
- miejsce spotkania: przy wejściu na wystawę
- odbiorcy: dzieci od 6 do 12 roku życia wraz z opiekunami
- cena: 20 zł dziecko, 5 zł opiekun
Szkicowanie na dziedzińcu arkadowym
Leon Wyczółkowski chętnie podejmował tematykę wawelską, ukazując z różnych perspektyw wzgórze wawelskie, dziedziniec arkadowy, a także wyjątkowo wnętrza zamkowe. Zainspirowani pracami artysty, uczestnicy wykonają własne dzieła z natury – w otoczeniu wawelskich krużganków.
Wydarzenie organizowane w ramach Krakers https://www.facebook.com/cracowartweek
- termin: 11 czerwca 2022, godz. 14.00–16.00
- miejsce: dziedziniec arkadowy
- miejsce spotkania: przy wejściu na wystawę Wyczółkowski odnaleziony
- odbiorcy: bez ograniczeń wiekowych
- cena: 20 zł, sprzedaż online
Podczas wykładu omówione zostaną najważniejsze zagadnienia związane z dziełami Leona Wyczółkowskiego prezentowanymi na wystawie w Zamku Królewskim na Wawelu. Inspiracją dla pokazu był wielki powrót w grudniu 2021 roku utraconego w czasie II wojny światowej pastelu Góralka / Wiejska dziewczyna w żółtej chuście Leona Wyczółkowskiego (1852–1936). Wspaniały portret pochodzący z kolekcji Leona Pinińskiego, rozpoznany i odzyskany przez pracowników Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, stanowi pretekst do opowieści o stratach wojennych i ich poszukiwaniu. Jak podkreśla kuratorka wystawy Agnieszka Janczyk, Wyczółkowski stworzył dzieło wybitne, a także nieco zagadkowe – bo czy rzeczywiście przedstawiona dziewczyna jest góralką? Druga część wykładu przybliży postać Leona Pinińskiego, powołaną przez niego w roku 1931 Fundację Wawelską im. Leona hr. Pinińskiego i wielkim darze dla Wawelu. Wawel był bliski Pinińskiemu, który najpierw zaangażował się w odzyskanie zamku z rąk wojska austriackiego, a później w jego urządzanie. Będąc członkiem Komitetów wawelskich, wypowiadał się, często krytycznie, o pracach restauracyjnych prowadzonych przez Adolfa Szyszko-Bohusza. Zabierał głos między innymi w sprawie cyklu Głowy wawelskie Xawerego Dunikowskiego i plafonów wawelskich.
W ostatniej części wykładu poznamy motywy wawelskie w twórczości Leona Wyczółkowskiego. Zaprezentowane na wystawie dzieła artysty związane z Wawelem stanowią nawiązanie do działalności Pinińskiego, a jednocześnie ilustrują fascynację malarza wzgórzem wawelskim.
- 19 maja 2022, godz. 18.00–19.00
- miejsce: online, Microsoft Teams
- odbiorcy: młodzież, dorośli
- cena: udział bezpłatny, obowiązują zapisy
- Prowadzenie: Agnieszka Janczyk
Partnerzy
Patroni Medialni
