Oficjalna sprzedaż biletów - bilety.wawel.krakow.pl

Skarbiec Koronny

Ekspozycja ideowo nawiązuje do mieszczącej się tu niegdyś historycznej instytucji – Skarbca Koronnego, widomego znaku suwerenności Królestwa Polskiego, a następnie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Od XIV wieku w Skarbcu przechowywano insygnia władzy królewskiej (korony, berła, jabłka, miecz zwany Szczerbcem), a także rozmaite precjoza i osobliwości składające się na oficjalny majątek państwa. Jednocześnie w zamku istniał prywatny skarbiec monarchy, złożony z osobistych insygniów, kosztowności oraz paradnych naczyń. Zasoby Skarbca Koronnego pomnażane przez dary dyplomatyczne i zapisy królów, w tym ogromną kolekcję klejnotów legowaną testamentem przez Zygmunta Augusta, nie były ogólnodostępne. Pojedyncze precjoza wyjmowano zeń jedynie przy wyjątkowych okazjach, przede wszystkim na koronacje i inne uroczystości rangi państwowej.

Systematycznie spisywano zawartość Skarbca podczas tak zwanych lustracji. Pierwszy specjalny publiczny pokaz insygniów odbył się dopiero w 1792 roku. Trzy lata później Prusacy włamali się do Skarbca i zrabowali prawie doszczętnie jego zawartość. Po zniszczeniu przez nich insygniów koronacyjnych i zatraceniu niemal wszystkich skarbcowych precjozów obecna ekspozycja może jedynie nawiązywać do dawnej świetności tego miejsca. Od 1930 roku systematycznie wzbogacana gromadzi znaczące dzieła sztuki i pamiątki historyczne, w tym kilka pozostałości z dawnego zasobu Skarbca Koronnego, na czele ze Szczerbcem – najważniejszą polską pamiątką historyczną.

Znaki państwowe

przyciemnione światła, w nastrojowym otoczeniu znaków państwowych
Jedne z najważniejszych znaków suwerenności Rzeczypospolitej, jakimi są chorągwie, należą do zabytków najbardziej nietrwałych. Ich delikatna materia łatwo ulegała destrukcji, dlatego stan zachowania pojedynczych ocalałych okazów pozostawia wiele do życzenia. Wśród nich wyróżnia się najstarsza dotrwała w oryginale staropolska chorągiew wykonana na koronację Katarzyny, trzeciej żony Zygmunta Augusta, celebrowaną w Krakowie 30 lipca 1553 roku.
fragment chorągwi skarbcowej w otoczeniu herbów
To jeden z najcenniejszych reliktów historycznego Skarbca Koronnego, odnotowywany w lustracjach aż do końca jego istnienia. Chorągiew pełniła funkcję insygnialną w ceremoniale państwowym (koronacje, hołdy lenne, pogrzeby władców). Charakteryzuje się wybitnymi walorami malarskimi, co przy niezwykłej skali zabytku czyni z niej jedno z ważniejszych artystycznych świadectw potęgi ostatnich Jagiellonów.

Trofea i znaki chwały wojennej

fragment uzbrojenia - szyszak - nakrycie głowy wykonane z metalu
Zamek Królewski na Wawelu posiada najcenniejszy zbiór pamiątek historycznych związanych z chwałą polskiego oręża, przede wszystkim z wieków XVI i XVII, okazy ze zbrojowni Jagiellonów i Wazów, doborowy zestaw militariów o udokumentowanej metryce, w tym trofea z bitwy pod Wiedniem (1683), a przede wszystkim zabytki uratowane przez Tadeusza Czackiego w 1796 roku po rozgrabieniu Skarbca Koronnego przez Prusaków.

Odznaki zaszczytne króla Jana III Sobieskiego

zaciemniona sala, skupiająca światło na majestatyczny płaszcz, ze złotym wykończeniem
Osoba Jana III Sobieskiego jest w polskiej tradycji symbolem chwały i potęgi militarnej dawnej Rzeczypospolitej. Sławę przyniosły mu nie tylko spektakularne zwycięstwa nad Turkami, począwszy od bitwy pod Chocimiem w 1673 po pamiętną wiktorię wiedeńską 1683 roku. Jako znakomity polityk i dyplomata był też architektem i partnerem ważnych międzynarodowych sojuszy. Odbudował pozycję Polski w Europie, a także wzmocnił struktury wewnętrzne państwa i jego obronność, które zostały zniszczone w dobie szwedzkiego potopu.
w przyciemnionej sali, za gablotą odznaki zaszczytne - miecz, kapelusz.
Wyrazem uznania dla jego autorytetu, sukcesów militarnych i dyplomatycznych były najwyższe odznaki zaszczytne, które przyznali mu monarcha francuski Ludwik XIV (płaszcz kawalera Orderu Świętego Ducha) oraz papież Innocenty XI (miecz i kapelusz poświęcany). To arcydzieła europejskiego baroku i najcenniejsze zachowane pamiątki po jednym z najwybitniejszych władców Polski.

Królewskie klejnoty

złoty łańcuch, zdobiony szlachetnymi, kolorowymi kamieniami
Dramatyczne losy Rzeczypospolitej Obojga Narodów, która zniknęła z mapy Europy w 1795 roku, sprawiły, że zniszczeniu uległy nie tylko królewskie, ale też arystokratyczne rezydencje. Ich zbytek i różnorodność wyposażenia znamy dziś z wyrywkowo zachowanych opisów, inwentarzy i pojedynczych zabytków rozsianych po całym świecie. Najznamienitsze rody wskutek kolejnych wojen, zmian granic i innych losowych perturbacji często traciły zasoby zbierane przez wiele pokoleń. W niespokojnych czasach dwóch ostatnich stuleci wielokrotnie grabiono nie tylko pałace, dwory i kamienice, ale nawet królewskie pochówki. Dlatego staropolskie klejnoty dotrwały przede wszystkim jako wota w świątyniach, a zbiory muzealne mogą się poszczycić jedynie niewielką liczbą dzieł jubilerskich. Kolekcja Zamku Królewskiego na Wawelu należy do najzasobniejszych w Polsce i znajdują się w niej takie unikaty jak romańskie złote precjoza znalezione na terenie wawelskiej rezydencji książęcej i królewskiej, monarsze dary z wieków XVI i XVII oraz kilka arcydzieł europejskiego jubilerstwa doby renesansu i manieryzmu.

Srebrno-złoty skarb

srebrno-złote naczynia, mocno oświetlone na dębowym stole, za szybą odznaczenia honorowe. po prawej stronie ozdobny ołtarzyk
Głównym elementem budującym narrację i atmosferę tej sali jest wyeksponowanie pośrodku zbioru kufli oraz innych srebrnych i złotych naczyń. Ich ustawienie na stole w jednoznaczny, ale twórczy sposób nawiązuje do rzędu stołów skarbcowych, na których stawiano kosztowności w historycznym Skarbcu Koronnym. Najcenniejsza w Polsce kolekcja paradnych sreber kredensowych, zarówno polskich (Gdańsk, Toruń, Wilno), jak i z najważniejszych europejskich ośrodków złotniczych (Augsburg, Hamburg, Norymberga, Berlin), ma przywoływać królewskie bogactwo z czasów świetności Rzeczypospolitej. Uzupełnieniem znakomitej kolekcji naczyń zdobionych numizmatami jest niewielki zbiór polskich lub z Polską związanych medali i złotych monet, w którym znalazło się kilka wyjątkowych okazów. Nagrodowy oraz upominkowy charakter mają staropolskie ordery – to jeden z najcenniejszych zbiorów tego rodzaju, zawierający egzemplarze unikatowe w skali światowej.

Miecz koronacyjny królów polskich zwany Szczerbcem

miecz szczerbiec. na rękojeści symbole czterech ewangelistów i orzeł na czerwonym tle
Szczerbiec należy do elitarnej grupy średniowiecznych mieczy mających najwyższe walory artystyczne, historyczne i symboliczne. Pozostaje świadkiem niemal wszystkich koronacji królów polskich od Władysława Łokietka (1320) do Stanisława Augusta (1764), w czasie których pełnił ważną funkcję ceremonialną. Obecnie Szczerbiec jest najcenniejszą polską pamiątką historyczną. W 1928 roku włączony do wawelskiej kolekcji muzealnej, jako jeden z nielicznych przedmiotów ocalałych ze staropolskiego Skarbca Koronnego, powrócił do swojego pierwotnego, historycznego miejsca przechowywania – gotyckiego pomieszczenia z końca wieku XIV nazywanego salą Jadwigi i Jagiełły.

Kunstkamera

klimatyczna sala w, której za szybami w układzie szachownicy znajdują się fragmenty prywatnej kolekcji
Ostatnia sala na trasie zwiedzania Skarbca Koronnego mieści się w wieży Zygmunta III Wazy. Nawiązuje do kunstkamery, czyli gabinetu sztuki i osobliwości, która niewątpliwie istniała na Wawelu za czasów tego monarchy – na przełomie wieków XVI i XVII. Poczesne miejsce zajęła tu szachownica ofiarowana królowi, a inne niezwykłe i czasami osobliwe dzieła specjalnie zaaranżowano właśnie w układzie szachownicowym.
wykonana ze srebra złoconego figurka lwa z koroną na głowie, stojącego na dwóch łapach
Wśród nich zwraca uwagę wykonana ze srebra złoconego figura lwa z koroną na głowie służąca jako zatyczka luksusowego naczynia uciesznego – ozdoby kunstkamery, a jednocześnie pucharu toastowego. Tego rodzaju kosztowne wyroby małej plastyki złotniczej, w tym przypadku augsburskiej, należały do szczególnie poszukiwanych u schyłku XVI i w XVII stuleciu, a ich twórcy cieszyli się zasłużoną renomą.

Złote naczynia

Skarbiec Koronny ̶ nowe nabytki

Srebrna kaseta na przybory do pisania

Tajemnica Szczerbca

Kielich tzw. królewski

Srebrny zakup

Dostępność

Występują utrudnienia dla osób poruszających się na wózkach – nie jest dostępna winda ułatwiająca wejście na wystawę (od 14.10.2024 do odwołania). Utrudnienia są spowodowane przygotowaniem nowej aranżacji wystawy "Zbrojownia".Na wystawie znajdują się kopie eksponatów i tyflografiki (z audiodeskrypcją).

AUDIO PRZEWODNIK
Przy wejściu można pobrać audio przewodnik dla osób niewidomych/niedowidzących (opłata za wypożyczenie – 14 zł), audio przewodnik jest polecany dla osób powyżej 12. roku życia
UWAGA: wypożyczenie audio przewodnika nie jest równoznaczne z możliwością wejścia na wystawy (wstęp na wystawę tylko z ważnym biletem wstępu), przy zakupie biletów wstępu na więcej niż jedną wystawę wystarczy wypożyczyć jeden audio przewodnik

CICHE GODZINY obowiązują w terminach: 3, 24 września; 1, 29 października; 5, 26 listopada; 3 grudnia.
Miejsce wyciszenia: sala ze Szczerbcem.
Zachęcamy również do odwiedzania naszych wystaw w dni o mniejszym natężeniu ruchu. Szczególnie spokojną atmosferę zapewniają godziny 15:00-17:00 w dni powszednie, od wtorku do piątku.

Zwiedzający mogą wypożyczyć słuchawki wygłuszające - wydawane są na recepcjach tras, odbierane końcu trasy.

Wydarzenia towarzyszące

Średniowiecze bez tajemnic
Zapraszamy na cykl trzech zajęć Średniowiecze bez tajemnic z udziałem rekonstruktorki historycznej Mai Celińskiej, uczestniczki i organizatorki turniejów rycerskich, festynów, wykładów, gier i zabaw średniowiecznych. Maja jest adeptką warszawskiej szkoły – Centrum Dawnych sztuk Walki i specjalizuje się walce mieczem – tarczą, mieczem – puklerzem i bronią drzewcową. Na rycerskich mistrzostwach świata zdobyła trzy medale, a podczas zajęć przedstawi nam trzy tematy związane z uzbrojeniem rycerskim, światem średniowiecznych gier i zabaw oraz walecznymi rycerkami.czas trwania: 90 minut

2 grudnia 2022 | Uzbrojenie w późnym średniowieczu eleganckie i skuteczne
Podczas zajęć omówimy różnice między współczesną rekonstrukcją, a oryginalną walką rycerską. Zapoznamy się z różnymi rodzajami broni i ich skutecznością w bitwie oraz na współczesnym turnieju. Dowiemy się, co oznaczają nazwy: kirysy, płaty, brygantyny versus lamelki i ochronne tatuaże, a także odpowiemy na pytanie, czym rycerze różnili się od wikingów?
3 grudnia 2022 | Gry i zabawy średniowieczne, od ludowych po dworskie
Popularnymi średniowiecznymi grami planszowymi były szachy i tryktrak. Podczas zajęć poznamy różnice w ich zasadach gry pomiędzy nimi. Spróbujemy zagrać w kości i karty, a także dowiemy się, jak wyglądało piętnastowieczne rugby oraz bohurty, czyli walki na drewniane miecze, maczugi i kopie zaopatrzone w tępe groty. Odpowiemy na pytania, czy we wszystkich grach obowiązywały zasady oraz w jakich konkurencjach sportowych brały udział damy?
4 grudnia 2022 | Białogłowy – waleczne i krwiożercze
W świecie rycerzy pojawiały się też bohaterskie kobiety, które chwytały za broń, a nawet dowodziły armiami. Podczas zajęć opowiemy o twardych rządach damskich rączek najpotężniejszych królowych. Poznamy okoliczności powstania legendy o słynnej wojowniczce Joannie d’Arc, przybliżymy historie odważnej kobiety o przydomku Hachette oraz polskich bohaterek siedemnastego wieku. Przekonamy się, czy fajnie jest włożyć na siebie 25 kilo metalu i machać ciężką sztabą szybciej od przeciwnika.

Spotkania z kustoszem | 5 VII, 4 XI, 25 XI 2022 
Prowadzący: Dariusz Nowacki
odbiorcy: młodzież i dorośli
Wawelski skarbiec, to jeden z czołowych tego typu zbiorów w Polsce, systematycznie powiększany o nowe nabytki, dary i depozyty, liczy ponad tysiąc okazów: klejnotów, wyrobów ze srebra i złota, kamieni jubilerskich, rzeźb w kości słoniowej i bursztynie, a także miniatur w jubilerskich oprawach oraz numizmatów bitych w wiekach XVI–XVIII na zlecenie polskich monarchów. Po ekspozycji oprowadzi kustosz, kurator Zbiorów Złotnictwa i wystawy Skarbca Koronnego, Dariusz Nowacki. Podczas wydarzeń, kurator opowie o powstawaniu i koncepcji wystawy, najważniejszych przedmiotach i pamiątkach na niej się znajdujących oraz wielu, wielu innych.

Oprowadzania tematyczne
odbiorcy: młodzież i dorośli

Parada i reprezentacja. Kosztowności związane z ostentacją władzy | 5 VIII 2022 
Prowadzący: Dariusz Nowacki
Dariusz Nowacki – kustosz, kurator Zbiorów Złotnictwa i wystawy Skarbca Koronnego oprowadzi po wystawie śladem kosztowności związanych z reprezentacją władzy. Opowieść wyszczególni przedmioty, które powstały i funkcjonowały jako najważniejszy obraz monarchy. Dlaczego było to tak istotne? Będzie to wyjątkowa okazja do spotkania się i zadania pytań.
Kunstkammera i przedmioty osobliwe | 12 VIII 2022 
Prowadząca: Marta Golik-Gryglas
Kunstkammera to część ekspozycji, gromadząca przedmioty osobliwe i wyjątkowe. Kunstkamery, tworzone przez władców, arystokratów były poprzednikami muzeów. Wawelski gabimet osobliwości przepełniony jest obiektami z drogocennych kruszców, minerałów, muszli, bursztynu, skorupy orzecha czy kości słoniowej, które niejednokrotnie przybierają fantazyjne formy. Po wawelskiej kunstkammerze oprowadzi państwa Marta Golik-Gryglas. Będzie to niepowtarzalna okazja do poznania historii i konstrukcji najbardziej zadziwiających zamkowych kuriozów.
Staropolskie militaria w zbiorach Skarbca Koronnego | 9 IX 2022 
Prowadzący: Rafał Ochęduszko
Na ekspozycji staropolskich militariów trudno jest nie znaleźć interesującego eksponatu – buzdygan, koncerz, buława czy rząd koński staną się głównymi gwiazdami oprowadzania! Nie sposób przedstawić wszystkich przedmiotów na jednym spotkaniu, ale podejmiemy to wyzwanie. Będzie to niepowtarzalna okazja do spotkania się i zadania pytań kuratorowi Zbiorów Militariów, Rafałowi Ochęduszko.
Tkaniny w Skarbcu Koronnym | 23 IX 2022 
Prowadząca: Magdalena Ozga
Nowy Skarbiec to nie tylko przestrzeń do wystawiania złotnictwa, ale także drogocennych tkanin. Magdalena Ozga, kuratorka i kustoszka Zbiorów Tkanin, oprowadzi po ekspozycji poprzez opowieść o arrasach herbowych oraz niezwykłej chorągwi, z czasów Zygmunta Augusta. Staropolska chorągiew nadworna, zachowana w oryginale, jest jednym z najważniejszych znaków suwerenności Rzeczypospolitej. Wawelskie tkaniny kryją wiele niesamowitych opowieści, a wydarzenie to będzie niepowtarzalną okazją do spotkania się i zadania pytań.
Meble i zegary w Nowym Skarbcu | 7 X 2022 
Prowadząca: Aneta Giebuta
Olśnieni bogactwem Nowego Skarbca Koronnego często zapominamy o meblach, bez których zamkowa ekspozycja nie mogłaby istnieć. Meble i zegary umieszczone na ekspozycji kryją w sobie wiele fascynujących opowieści i tajemnic, o których opowie Aneta Giebuta, kuratorka i kustoszka Zbiorów Mebli i Zegarów Zabytkowych.
Broń insygnialna w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu | 28 X 2022  
Prowadzący: Krzysztof Czyżewski
Zwiedzanie skoncentruje się wokół broni o charakterze insygialnym: miecza koronacyjnego zwanego Szczerbcem oraz miecza sprawiedliwości Zygmunta I. W centrum uwagi znajdą się również militaria ocalałe z historycznego skarbca koronnego. Ponadto, omówione zostanie zagadnienie poświęcanych miecz papieskich, czego przykład stanowi oręż przesłany przez Innocentego XI Janowi III Sobieskiemu.
Ptaki w Nowym Skarbcu Koronnym | 16 XII 2022 
Prowadząca: Marta Golik-Gryglas
Puchar w kształcie sowy, kielich o formie głowy orła…w Nowym Skarbcu Koronnym, odnajdziemy wiele przedmiotów, przypominających najpiękniejsze okazy flory i fauny. Skąd ta chęć animalizacji zastawy stołowej? Czy była to wyłącznie zabawa dworska czy za tym przedstawieniem kryło się coś więcej? Na te oraz inne pytania odpowie Marta Golik-Grygrals, kuratorka Zbiorów Złotnictwa.

Wykłady
odbiorcy: młodzież i dorośli
Płaszcz kawalera Orderu Świętego Ducha ofiarowany królowi Janowi III Sobieskiemu | 5 V 2022 
Prowadząca: Magdalena Piwocka
Widomy znakiem postrzegania zasług i autorytetu  króla Jana III Sobieskiego w ówczesnej Europie były przyznawane mu „odznaki zaszczytne”. Te wyróżnienia nie zawsze nawiązywały do jego sukcesów militarnych. W roku 1676 Ludwik XIV uhonorował Sobieskiego Orderem Świętego Ducha, najważniejszym odznaczeniem monarchii francuskiej. Order ten powołał do życia w roku 1578 król Henryk III Walezy, krótko zasiadający na polskim tronie. W komplecie darów przysługujących kawalerowi znajdował się – obok krzyża i łańcucha – imponujący płaszcz, pokryty złotymi haftami. Ten właśnie obiekt, o  pasjonującej historii, przechowywany w Skarbcu Koronnym na Wawelu, jest najznakomitszym (i najdroższym) z istniejących płaszczy orderowych, majstersztykiem  hafciarskich warsztatów w Luwrze, pracujących dla „Króla Słońce”. Tego arcydzieła dziś ogromnie zazdroszczą nam Francuzi, u których zbiory orderowych pamiątek zdziesiątkowała Rewolucja.
Kolekcja chorągwi Zamku Królewskiego na Wawelu | 19 V 2022 
Prowadząca: Magdalena Ozga
Kolekcja chorągwi Zamku Królewskiego na Wawelu liczy w tej chwili 83 tkaniny, 26 tkanin to niezwykłe pamiątki historyczne, zaś pozostałe to kopie chorągwi krzyżackich, zdobytych pod Grunwaldem w 1410. Są tu chorągwie państwowe, trofea, flagi wojskowe czy chorągwie miejskie, z których część będzie można oglądać w nowej ekspozycji Skarbca Koronnego.  
Nowy Skarbiec Koronny | 7 VII 2022 
Prowadzący: Dariusz Nowacki
Nowa stała ekspozycja na Wawelu nawiązuje do muzealnych wystaw zapoczątkowanych w tym miejscu w roku 1930 i 1960 ale jest od nich zasadniczo różna. Owe różnice, a zarazem walory Nowego Skarbca Koronnego, który jest jedną z najważniejszych ekspozycji kosztowności i pamiątek historycznych w Polsce, będą przedmiotem wykładu. Nowy Skarbiec Koronny ideowo nawiązuje do historycznej instytucji pomieszczonej na Wawelu od średniowiecza do jej unicestwienia w roku 1795. O perypetiach historycznego Skarbca także dowiemy się podczas wykładu. 
Dary papieskie dla króla Jana III Sobieskiego | 22 IX 2022 
Prowadząca: Magdalena Piwocka
Niezwykle prestiżowe papieskie odznaczenia – miecz poświęcany i kapelusz („szyszak obrońcy chrześcijaństwa”), były nadawane przez Stolicę Apostolską od czasów średniowiecza.  Miały one nagradzać europejskich władców za szczególne zasługi w obronie wiary. Jan III Sobieski, niezwyciężony „Lew Lechistanu”, wódz, który  zatrzymał grożącą Polsce i Europie inwazję osmańską, był najważniejszym kandydatem do otrzymania takich wyróżnień. Jednak okoliczności przyznania darów przez dwóch kolejnych papieży i późniejsze losy cennych przedmiotów okazały się tak skomplikowane, jak to może się zdarzyć tylko w polskiej historii. Na szczęście, oba znakomite dzieła przetrwały zarówno kryzysy dyplomatyczne XVII wieku, jak i carską grabież oraz ponad stuletni pobyt w Rosji. Po rewindykacji stamtąd (1924) szczęśliwie  trafiły do zbiorów Skarbca Koronnego na Wawelu w roku 1928.
Miecz koronacyjny królów polskich Szczerbcem zwany | 20 X 2022 
Prowadzący: Krzysztof Czyżewski
Nie tylko insygnia, klejnoty i dyplomy. Co zawierały Skarbiec i Archiwum Koronne na Wawelu (XV-XVIII w.) | 17 XI 2022 
Prowadzący: dr hab. Marek Janicki
W trakcie wykładu omówione zostanie narastanie i stopniowe umniejszanie zasobu Skarbca i Archiwum Koronnego na Wawelu, jako instytucji współistniejących w północno-wschodnich pomieszczeniach parteru Zamku Wawelskiego. Poza przedstawieniem głównych kategorii zasobu, szczególna uwaga poświęcona zostanie obiektom, których obecność w Skarbcu i Archiwum może wydawać się nie tak oczywista, jak w przypadku insygniów ceremonialnych, klejnotów czy dokumentów traktatowych. Wykładowi towarzyszyć będzie prezentacja multimedialna.
Wykład dotyczy jednego z najcenniejszych średniowiecznych mieczy europejskich. Jego wysoka pozycja wśród podobnych zabytków wiąże się zarówno z użyciem do oprawy kosztownych metali (srebra i złota), walorami artystycznymi niellowanej dekoracji rękojeści, a także oryginalnym programem ideowym wyrażonym przez symbole oraz inskrypcje. Wciąż niejasne pozostają okoliczności powstania broni, nieznany pozostaje pierwszy jej właściciel. Od r. 1320 miecz znany pod imieniem Szczerbiec, wiązany legendą z Bolesławem Chrobrym, pełnił funkcję państwowe, używany podczas koronacji królów polskich.
Kunstkammera – historycznie i w muzealnej kreacji | 1 XII 2022 
Prowadząca: Marta Golik-Gryglas
Wykład poświęcony wawelskiej Kunstkammerze, jednej z sal Nowego Skarbca umiejscowionej w wieży Zygmunta III. Jej koncepcja i zbiory zostaną zaprezentowane na tle zjawiska powstawania gabinetów sztuki i osobliwości w nowożytnej Europie. Najczęściej niezachowane, rozproszone, znane jedynie z opisów i ikonografii Kunstkammery stanowią wyzwanie dla muzealników chcących oddać ich charakter współcześnie.

Wawelskie spotkania z historią i sztuką
odbiorcy: dzieci i młodzież w wieku 10–15 lat
prowadzenie: studenci Instytutu Historii UJ
nadzór merytoryczny: Bożena Litewka, Robert Adamczak /Dział Edukacji
Naczynia z królewskiego kredensu | 24 IX 2022 
Podczas uczty z okazji zaślubin króla Zygmunta Augusta z Katarzyną Habsburżanka zachwyt gości wzbudził stół uginający się pod złotem i srebrem i obrusy haftowane złotem. Dzięki zachowanym spisowym inwentarzowym możemy sobie wyobrazić wspaniałość paradnej zastawy władców. Na spotkaniu nie zabraknie opowieści o akwamanilach, misach, dzbanach, okrętach do serwet pozłocistych, kowszach i kowszykach, nautiliusach przywołujących królewskie bogactwo z czasów świetności Rzeczpospolitej.
Znaki zwycięstwa i chwały | 15 X 2022 
Skarbiec Koronny przez wieki był miejscem przechowywania najcenniejszych insygniów władzy królewskiej. Oprócz nich znajdowały się tu różne pamiątki świadczące o wspaniałych, polskich zwycięstwach. Zwiedzając wystawę Skarbca Koronnego, przypomnimy sobie najważniejsze triumfy polskiego wojska i zobaczymy różne trofea wojenne. W naszej opowieści nie zabraknie także tych, którzy przyczynili się do zwycięstw Rzeczpospolitej, a więc przede wszystkim husarii oraz wielu zdolnych dowódców. Poznacie niemalże legendarną formację lisowczyków oraz jej walory bojowe, której nieśmiertelności dodał słynny Jeździec polski Rembrandta, bez trudu identyfikowany przez każdego badacza historii wojskowości polskiej.
Różne oblicza króla | 26 XI 2022 
Posiadanie królewskiej korony wiązało się nie tylko z różnymi przywilejami, ale także z wieloma obowiązkami. Król był najwyższym reprezentantem władzy, dowódcą wojskowym i sędzią. Jego pieczęć uwierzytelniała najważniejsze dokumenty, a chorągiew była szczególnym znakiem państwowym. Poza tym każdy król miał swoje życie prywatne i rodzinne oraz różne zainteresowania. W Skarbcu Koronnym poszukamy więc symboli władzy królewskiej oraz zabytków związanych z funkcjami spełnianymi przez monarchę. Dowiemy co miał wspólnego gabinet osobliwości z majestatem władcy.
Wodzowie i dyplomaci | 10 XII 2022 
Na przestrzeni wieków wojska Rzeczpospolitej Obojga Narodów wsławiły się w wielu wojnach i bitwach. Dzięki umiejętnemu łączeniu zachodnich i wschodnich sposobów walki oraz uzbrojenia z powodzeniem stawiało czoła przeciwnikom z północy, jak i ze wschodu i południa. Podczas spotkania poznamy przedmioty osobistego użytku i dary dyplomatyczne dla polskich dyplomatów i władców doceniających ich zasługi militarne oraz sukcesy dyplomatyczne w XVII wieku.

Klucz do Skarbca – gra terenowa
odbiorcy: rodziny z dziećmi i dorośli
Przejdź przez dziedzińce zewnętrzny i arkadowy, aby odszukać wyburzone w XIX wieku średnio-wieczne budowle zamku dolnego i odnaleźć ślady gotyckiej rezydencji króla Kazimierza Wielkiego. Udaj się do wybranych wnętrz na I i II piętrze zamku w poszukiwaniu pamiątek po polskich władcach. Jeśli wykażesz się wiedzą i rozwiążesz wszystkie zadania, drzwi do Skarbca Koronnego staną przed Tobą otworem i będziesz mógł zwiedzić wyjątkową ekspozycję, którą powiększono o nowe sale. Rozpoczniesz podróż śladami zgromadzonych w Skarbcu bezcennych pamiątek po polskich królach i możnych rodach zasłużonych dla naszej kultury.
współpraca organizacyjna i prowadzenie: studenci-wolontariusze Instytutu Historii UJ
koncepcja i nadzór merytoryczny: Bożena Litewka, Robert Adamczak /Dział Edukacji
trasa gry: dziedziniec zewnętrzny, dziedziniec arkadowy, wybrane sale Prywatnych Apartamentów Królewskich i Reprezentacyjnych Komnat Królewskich

Spotkania dla młodzieży i dorosłych
odbiorcy: młodzież, dorośli
prowadzący: Michał Makówka
nadzór merytoryczny i koordynacja: Robert Adamczak /Dział Edukacji

Język znaku, czyli o czym mówią herby | 9 VII 2022 – dla młodzieży, 10 VII 2022 – dla dorosłych
Herb jest jednym z charakterystycznych wytworów kultury europejskiej. Posługiwali się nim przed-stawiciele szlachty, różne instytucje, miasta i władcy, którzy systemy heraldyczne wykorzystywali także do propagandy. Celem zajęć jest poznanie wybranych zabytków ze Skarbca Koronnego ze względu na zamieszczone na nich herby królewskie, ziemskie czy szlacheckie. Szczególnie ważne jest zwrócenie uwagi na ewolucję herbu Rzeczypospolitej i pojawiające się w nim godła: Orła, Pogoni, Snopka czy gałązki ruty. Przedstawienie zespołów heraldycznych na chorągwi nadwornej oraz mnogość herbów na różnych przedmiotach pozwolą zrozumieć ich funkcje i znaczenie w świadomości minionych pokoleń.
„Vivat Rex!” – wawelscy świadkowie królewskich koronacji | 16 VII 2022 – dla młodzieży, 17 VII 2022 – dla dorosłych
Począwszy od koronacji Władysława Łokietka w 1320 roku miejscem tej najważniejszej dla państwa ceremonii było wzgórze wawelskie. Do dzisiaj znajdują się tu niemi świadkowie tamtych wydarzeń. Celem zajęć jest przybliżenie uczestnikom polskiej formuły ordo coronandi przez zaprezentowanie pamiątek zachowanych w Skarbcu Koronnym. Na szczególną uwagę zasługują nie tylko Szczerbiec czy chorągiew nadworna, ale także arrasy, paradne zastawy towarzyszące uczcie koronacyjnej oraz medale wybijane specjalnie na tę okazję. Dopełnienie stanowi królewski herb umieszczany na różnych przedmiotach związanych z monarchą.
Król – dowódca, kolekcjoner, ojciec | 23 VII 2022 – dla młodzieży, 24 VII 2022 – dla dorosłych
Bardzo często wyobrażamy sobie króla jako osobę zasiadającą na tronie w purpurowej szacie z berłem i jabłkiem w dłoniach. Posiadanie korony nakłada jednak na władcę różne obowiązki. Celem zajęć jest odkrycie w Skarbcu Koronnym przedmiotów wskazujących na króla jako dowódcę wojskowego czy najwyższego sędziego. Nie można też pominąć niemych świadków królewskiej codzienności, monarcha bowiem to także kochający mąż i ojciec, mecenas i kolekcjoner sztuki, który wolny czas poświęcał swoim zainteresowaniom i pasjom.
Z pól bitewnych do wawelskiego skarbca – pamiątki polskich triumfów | 30 VII 2022 – dla młodzieży, 31 VII 2022 – dla dorosłych
W katedrze wawelskiej przed Ołtarzem Ojczyzny polscy królowie składali chorągwie i buńczuki jako wota dziękczynne za zwycięstwa odniesione przez wojska polskie na polach bitewnych. Celem zajęć jest przedstawienie wybranych militariów ze szczególnym uwzględnieniem kolekcji rzędów, elementów uzbrojenia należących do władców, zdobycznych chorągwi oraz darów, które za zasługi militarne otrzymywali polscy królowie.

Michał Makówka, student Instytutu Historii UJ, pasjonat genealogii i heraldyki, popularyzator historii Stryszowa. Obecnie przygotowuje materiały do publikacji na temat postaci historycznych ze Stryszowa. Współpracownik TVP Kraków przy programie „Szlakiem przydrożnych kapliczek” – o kapliczce św. Onufrego z terenu gminy Stryszów. Od 2019 roku współpracuje z Działem Edukacji ZKnW i jako wolontariusz prowadzi zajęcia dla rodzin; jest edukatorem w Dworze w Stryszowie.

Oprowadzania z konserwatorem
odbiorcy: młodzież i dorośli
Tkaniny | 12 VII, 16 VIII, 11 X 2022 
Od chwili powstania wawelskiego muzeum konserwacja stanowi istotną część jego działalności. Pierwsi konserwatorzy działali już przed oficjalnym otwarciem instytucji w roku 1930. Pracownia Konserwacji Tkanin jest największą i najstarszą pracownią wawelską, opiekującą się zbiorem najważniejszych arrasów królewskich oraz najliczniejszą w kraju kolekcją gobelinów i namiotów tureckich. Podczas spotkania konserwatorzy opowiedzą o tkaninach umieszczonych w Nowym Skarbcu Koronnym – to szansa na poznanie tajników konserwacji i opowieści o największych wyzwaniach, z jakimi mierzą się wawelscy specjaliści.
Rzemiosło artystyczne | 13 IX, 25 X, 22 XI 2022 
Pracownia Konserwacji Rzemiosła Artystycznego jest integralną częścią Pracowni Konserwacji Malarstwa Rzeźby i Ram. Opiece konserwatorskiej podlegają tu obiekty z działów: militariów, złotnictwa, metali, mebli i ceramiki Podczas spotkania wawelscy konserwatorzy opowiedzą o konserwacji rzemiosła artystycznego, które znalazło się w Nowym Skarbcu Koronnym. Spotkanie to szansa na poznanie tajników konserwacji niesamowitej pracy, jaką wykonują nasi specjaliści.