Emocje. Lwowska rzeźba rokokowa

Na wawelskiej wystawie zostaną pokazane wszystkie rzeźby zachowane z pierwotnego wyposażenia kościoła Misjonarzy pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Horodence, wykonane w latach 1755–1757 przez Johanna Georga Pinsla z warsztatem. Z oryginalnej dekoracji świątyni zachowały się jedynie cztery niemal trzymetrowe figury z ołtarza głównego, przedstawiające: świętych Annę, Joachima, Elżbietę i Józefa, anioły ze zwieńczenia (jeden w formie destruktu, na który składa się głowa i tors), cztery putta, dziewięć uskrzydlonych główek anielskich, dwie chmurki i szczątkowo zachowana figura Chrystus rozsyłający Apostołów (?) z ambony. Ponad dwadzieścia zabytków zostało wypożyczonych z Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki i Muzeum Sztuki Przykarpacia w Stanisławowie. Będą one prezentowane (podobnie jak w przypadku poprzedniej wystawy) w dwóch salach zachodniego skrzydła na drugim piętrze zamku.

Ekspresja. Lwowska rzeźba rokokowa była drugą najchętniej oglądaną wystawą w Polsce w 2023 roku (124 tys. zwiedzających). Frekwencyjny sukces potwierdził, że warto prezentować publiczności arcydzieła lwowskiej rzeźby oraz zwracać uwagę na ten wciąż mało znany fenomen sztuki, stanowiącej jeden z najważniejszych i najbardziej ekspresyjnych nurtów nowożytnej rzeźby europejskiej.

Zarówno figury pochodzące z kościoła parafialnego w Hodowicy, prezentowane na Wawelu w 2023 roku, jak i eksponowane na tegorocznej wystawie figury z kościoła Misjonarzy w Horodence, choć stworzone przez tego samego artystę, zasadniczo się różnią. Złocone i polichromowane rzeźby hodowickie są przeciwieństwem monumentalnych, pozbawionych polichromii, choć pierwotnie pobielonych w technice chipolin (pol. „szypolen”) figur świętych, dekorujących ołtarz główny w Horodence. Różnice między tymi realizacjami świadczą o niezwykłej skali talentu Johanna Georga Pinsla, który, stosując typowe dla siebie środki wyrazu, jak oszałamiające, głęboko cięte, geometryzowane draperie, ascetyczne twarze, głęboko podrzeźbione powieki, kunsztownie uformowane brody i rzęsy, potrafił stworzyć rzeźby o zupełnie odmiennym charakterze.

Surowa faktura i wyrazistość figur jest spotęgowana przez zły stan zachowania, wynikający z dramatycznej historii rzeźb, które w ostatniej chwili szczęśliwie uniknęły spalenia. Prezentacja i ochrona tych wyjątkowych dzieł w czasie wciąż, niestety, trwającej wojny na Ukrainie dodatkowo buduje dramaturgię i – nawiązując do tytułu ekspozycji – zwielokrotnia emocjonalny odbiór zabytków.

opracowanie: Joanna Pałka, kurator wystawy