Sławomir Majoch, Zastępca Dyrektora ds. muzealnych: Ściany Sali, zwanej dawniej izbą Pod Głowami, zdobi malarski fryz podstropowy którego tematyką jest skomplikowany rebus układający się w Alegorię życia ludzkiego. Pas symultanicznej kompozycji (czyli ciągu dziejących się równocześnie scen) podtrzymywanej od dołu iluzjonistycznym(malowidło naśladujące rzeźbę) gzymsem z podwieszonymi girlandami ukazuje poszczególne etapy życia z czyhającymi nań pułapkami. Opowieść zaczyna się na ścianie południowej od grupy dzieci wchodzących w życie pod kierunkiem ducha opiekuńczego, poprzez scenę z pannami i młodzieńcami zmierzającymi do bramy z personifikacją Ułudy. W kolejnej scenie młodzieńców kuszą niewiasty, ale mądrzy mężczyźni z następnego epizodu uciekają od pokus.

Od zachodu fryz przedstawia postaci odtrącone przez los, oddzielone postacią Fortuny(czyli losu) od grupy szczęśliwców. Dalej następuje scena uczty, tańców i występków cielesnych, którą zamyka grupa młodzieńców i mężczyzna siedzący na pniu. Na ścianie północnej przedstawiono tłum zebrany pod fałszywą nauką oraz ludzi cnotliwych wspinających się po skalistej drodze, zaś od wschodu przedstawiono gaj i łąkę z nagrodzonymi przed prawdziwą nauką, prawdą i przekonaniem; dalej ludzi zgromadzonych przed tronem prawdziwej szczęśliwości, personifikacje cnót, grupy rozpaczających i lamentujących. Znaczenie poszczególnych fragmentów pomagają zrozumieć banderole z napisami i tablice inskrypcyjne rozmieszczone wśród scen, które kończy inskrypcja zaczerpnięta z „Tabulae Cebetis” – moralizatorskiego traktatu greckiego przypisywanemu Kebesowi, będącego kluczem do odczytania całej historii: do prawdziwej wiedzy w Niebie dojdziemy poprzez pielęgnowanie cnót, rezygnację z nieumiarkowania i zmysłowości oraz pogodzenie się z kaprysami Fortuny. Na podstawie analizy porównawczej z pozostałościami fryzu na krużgankach autorstwo malowidła przypisuje się przybyłemu z Pomorza Dionizemu Stubie i datuje na ok. 1540-41 r. Poważne ubytki i uszkodzenia fryzu w 1929 r. odrestaurował i uzupełnił Leonard Pękalski. W 1995 r. malowidło przeszło gruntowną konserwację.

SM: Trzydzieści rzeźbionych głów umieszczonych w drewnianych kasetonach strop ustanowią jeden z nielicznych zachowanych elementów dawnego wystroju rezydencji królewskiej. Wykonane zostały w warsztacie Sebastiana Tauerbacha i snycerza Hansaokoło 1536-1540 roku. Przedstawiają osoby z różnych warstw społecznych: królów, dworzan, dwórki, mieszczki, żołnierzy, postaci egzotyczne i mitologiczne a ich realistyczne, zindywidualizowane rysy mogą świadczyć o pracy z żywymi modelami.

SM: Nazwa „Sali pod Ptakami” pochodzi od zawieszonych pod sufitem i umieszczonych nad drzwiami na prętach blaszanych ptaków, wzmiankowanych w źródłach.
Ponieważ strop uległ zniszczeniu w 1702 r. podczas renowacji zamku w 1929 roku Felicjan Szczęsny Kowarski, nawiązując do pierwotnej nazwy sali, namalował fryz podstropowy z ptakami.

SM: Obraz „Vanitas”, inspirowany XVI-wieczną grafiką, trafił na Wawel w 1933 r. Pochodziz wyśmienitej kolekcji Miączyńskich-Dzieduszyckich we Lwowie.

SM: Obraz od 1977 r. jest stałym depozytem na Wawelu odnawianym okresowo. W obecnym roku po raz kolejny wystąpimy o przedłużenie depozytu. Dodam, że obraz jest jedną z kopii wizerunku królewicza namalowanego w pracowni Rubensa (przy pewnym udziale samego mistrza) w r. 1624, podczas podróży do Niderlandów. Wielokrotniepowielany służył jako wzór dla innych portretów królewicza. Powtórzony w grafice przezPaulusa Pontiusa i Jana van der Heydena. Namalował go także Willem van Haecht naobrazie przedstawiającym wnętrze cabinet d'amateur Cornelisa van der Gheest.

SM: Są to portret króla Władysława IV zakupiony w 2013 roku we Włoszech oraz"Kapitulacja wojsk moskiewskich w roku 1634" kupiony na licytacji w 2013 roku wNiemczech, a przedstawiający jeden z kluczowych epizodów wojny Rzeczypospolitej zWielkim Księstwem Moskiewskim.

SM: Wynika to zarówno z warunków konserwatorskich, gdyż dokumenty są bardzowrażliwe na światło i zmiany wilgotności, ale też z koncepcji ekspozycji Komnat iApartamentów jako zabytkowych wnętrz. Dokumenty są pokazywane we wnętrzachwawelskich przy okazji wystaw czasowych. Zamierzamy w obrębie przygotowywanegoNowego Skarbca wygospodarować pomieszczenie Kancelarii (gdzie historycznie sięznajdowała), w której będą czasowo eksponowane dokumenty. Zbiór dokumentówkrólewskich przechowywany jest na co dzień w Archiwum zamkowym.

SM: Jest to zdjęcie umieszczone w artykule Wnętrza wawelskie autorstwa Adolfa Szyszko-Bohusza opublikowanym w czasopiśmie „Rzeczy Piękne” 1918, R. 1, nr 1, s. 5.Przedstawia projekt Wojciecha Jastrzębowskiego, dotyczący urządzenia Sali Pod Ptakami.Cały artykuł dostępny jest na: https://kpbc.umk.pl/dlibra/

SM: Decyzję o zakupie, ale także przyjęciu daru czy depozytu, podejmuje KomisjaZakupów złożona z Dyrektora, Zastępcy dyrektora ds. muzealnych i kuratorówposzczególnych zbiorów. Czasami są też zapraszani eksperci zewnętrzni.