• Co oznaczają słowa „lawowanie” i „szrafowanie”?  
  

Lawowanie polega na podmalowywaniu rysunku rozwodnionym tuszem, sepią, bistrem (rozpuszczonym w wodzie pigmentem wytwarzanym z sadzy) lub akwarelą. Do nakładania barwnika na papier używa się miękkiego pędzelka, cieniując wcześniej przygotowany piórkiem kontur.

Lawowanie stosowane jest w celu uzyskania efektów światłocieniowych, dzięki którym artysta pogłębia plastyczność przedstawienia, nadając mu malarski wyraz. Technika ta, znana w Europie już w XV wieku, stała się jedną z dominujących metod rysunkowych w okresie manieryzmu.

Radwański stosował ją chętnie. Mógł dzięki niemu oddać emocjonalny charakter przedstawień, a scenom bardziej rozbudowanym nadać trójwymiarowość, głębię i dekoracyjność. 

Szrafowanie, zwane też kreskowaniem, uzyskuje się za pomocą kładzenia równoległych lub krzyżujących się linii. Jest to tradycyjny sposób opracowywania skali walorowej rysunku. Radwański stosował go zazwyczaj zamiennie z lawowaniem, choć niekiedy łączył obie metody w jednym szkicu.

• Czemu służył rysunek i szkice? Czy były to jedynie studia przygotowawcze dla większych kompozycji czy można traktować je jako osobny gatunek twórczości artystycznej? 

W przypadku Andrzeja Radwańskiego szkice stanowiły głównie studia przygotowawcze pod później wykonywane kompozycje zarówno malarstwa monumentalnego jak i sztalugowego. Na rysunki malarza składają się abrysy – szkice początkowe i koncepcyjne, następnie skończone studia, rysunki przygotowawcze i projektowe oraz kopie rycin czy studia innych dzieł sztuki, m.in. rzeźb. Radwański zdawał sobie sprawę z korzyści płynących z kopiowania dzieł innych artystów i dostrzegał wartość nieustannych ćwiczeń. Potrafił przy tym nadać swoimi szkicom pożądany malarski charakter. Wykorzystywał dzieła innych jako zestaw gotowych rozwiązań, na których się wzorował, nie odbiegając w tym od innych XVIII-wiecznych twórców. Rysunek był dla niego swoistym medium pomiędzy tym, co widział, z czego czerpał inspirację, a tym, co sam tworzył. 

• Kim w ogóle był Andrzej Radwański i w czym się specjalizował? 

Andrzej Radwański był osiemnastowiecznym malarzem cechowym, działającym w Krakowie. Artysta urodził się 20 listopada 1711 roku w Białej, wiosce obecnie stanowiącej część wsi Kołaczkowice położonej w województwie świętokrzyskim. Naukę rozpoczął w miejscowej szkole. Jako dwunastolatek został wysłany do kolegium Pijarów w Krakowie, dzięki którym dwa lata później kształcił się u bliżej nieznanego „magistra kunsztu malarskiego”. W 1727 roku pijarzy zgodzili się również opłacić praktykę Radwańskiego u Franciszka Ecksteina z Brna. Morawski malarz, wykonując prace malarskie dla kościoła Pijarów, zwrócił uwagę na umiejętności i talent Radwańskiego, postanowił więc zabrać go ze sobą w artystyczną podróż. Ze względu na swoje wykształcenie u Ecksteina artysta specjalizował się głównie w malarstwie monumentalnym, jednak w jego twórczości obecne są utwory malarstwa sztalugowego czy dekoracje okolicznościowe, grafiki, a także rozprawy naukowe o sztuce (malarstwie czy kolorach). W trakcie swojej działalności Radwański wykonał ogromną ilość malowideł monumentalnych na terenie Krakowa i małopolski. Jego dziełami były m.in. zespół dekoracji ściennych przedstawiających Mękę Pańską w krypcie krakowskiego kościoła Pijarów; pochodząca z 1734–1739 monumentalna dekoracja wnętrza kościoła Cystersów w Jędrzejowie, dekoracje wnętrz krakowskich kościołów: Mariackiego, Wizytek, Franciszkanów, Dominikanów, św. Wojciecha, śś. Piotra i Pawła, malowidła w opactwie Benedyktynów w Tyńcu, u Benedyktynek w Staniątkach czy w kościele parafialnym w Zielonkach.  

Artysta zmarł 11 września 1762 roku w Krakowie i prawdopodobnie został pochowany na zlikwidowanym w XIX wieku cmentarzu przy kościele Mariackim. 

• Czy wówczas krakowskie środowisko artystyczne było ważnym ośrodkiem?

Choć działalność Andrzeja Radwańskiego przypada na okres, gdy podupadły gospodarczo i kulturowo Kraków tracił na znaczeniu względem rozwijającej się Warszawy to krakowskie środowisko artystyczne dalej było jednym z głównych i najważniejszych na terenach Rzeczypospolitej. Szwedzkie okupacje w następstwie wielkiej wojny północnej (1700–1721), związane z nimi grabieże i kontrybucje, a także szalejąca zaraza znacząco pogorszyły sytuację miasta. Niemniej już w drugiej tercji stulecia daje się zauważyć wzmożona aktywność fundacyjna. Choć w znacznej mierze były to inicjatywy prywatne, większość z nich wiązała się z realizacjami sakralnymi na wysokim poziomie, realizowanymi przez artystów rodzimych bądź napływowych, m.in. Kacpra Bażankę, Franciszka Placidiego, Antoniego  Solariego, Szymona Czechowicza czy Taddaeusa Kuntzego. Duże znaczenie miała również działalność fundacyjna biskupów krakowskich: Kazimierza Łubieńskiego, Konstantyna Felicjana Szaniawskiego, Jana Aleksandra Lipskiego czy Andrzeja Stanisława Kostki Załuskiego, jak również innych duchownych, pomiędzy którymi wyróżniał się archiprezbiter kościoła Mariackiego ks. Jacek Augustyn Łopacki. W Krakowie prężnie działał cech malarzy krakowskich, gdzie jedną z czołowych postaci był właśnie Andrzej Radwański. O wpływie środowiska krakowskiego świadczy m.in. to, że wielu działających tu artystów dostawało zlecenia w innych miastach Polski, na terenach całej małopolski, kielecczyzny czy województwa świętokrzyskiego.  

Natalia Koziara-Ochęduszko, kuratorka wystawy