Ok. 2 700 m² (razem z drogą forteczną).

W tym czasie ogrody nie są udostępniane do zwiedzania, ale wymagają dozoru i opieki. W zależności od warunków zimowych np. opadów śniegu, silnych wiatrów, bardzo niskich temperatur ujemnych lub dodatnich, wykonywane są niezbędne czynności, m. in.:

- w przypadku intensywnych opadów - usuwanie śniegu z niektórych roślin i obiektów architektury ogrodowej, by zapobiec uszkodzeniu tych elementów zagospodarowania,

- kontrole okryć zimowych roślin i, w zależności od potrzeb, ich korekta, np. zastosowanie dodatkowych zabezpieczeń dla bukszpanów tworzących partery, wymiana uszkodzonych okryć,

- odśnieżanie ścieżek,

- w czasie występowania wyraźnie dodatnich temperatur (jak na miesiące zimowe), zdejmowanie niektórych okryć np. z donic z formowanymi bukszpanami i okresowe podlewanie tych donic. W przypadku powrotu temperatur ujemnych – ponowne ich okrycie itd.

Opiekę merytoryczną nad całością założenia ogrodowego od wielu lat sprawuję ja, odpowiadająca na Państwa pytania. Usługi w zakresie bieżącego utrzymania zieleni ogrodów, zarówno w pełni sezonu wegetacyjnego, jak i w okresie zimowym, realizowane są przez ogrodników firmy zewnętrznej, posiadających odpowiednie kwalifikacje.

Jesienią to przede wszystkim:

- różne prace porządkowe, np. przycinanie części nadziemnych bylin, dzielenie i rozsadzanie niektórych grup roślin (np. konwalie, kosaćce), grabienie liści, usuwanie roślin jednorocznych,

- zabiegi ochronne, zapobiegające chorobom grzybowym, a tym samym zimowaniu zarodników tych chorób,

- kopcowanie róż i winorośli,

- sadzenie roślin cebulowych kwitnących wiosną (tulipany, narcyzy, szafirki, hiacynty),

- zastosowanie okryć zimowych dla roślin ich wymagających; np. bukszpanowe formy topiaryczne – donice otulane są słomą i dodatkowo całość nakrywana jest konstrukcją w kształcie stożka z podwójnej cieniówki szkółkarskiej,

- przewiezienie donic z oleandrami i oliwkami do pomieszczenia, w którym są przechowywane zimą; tu też wykonywana jest ich bieżąca pielęgnacja, tj. okresowe podlewanie, czy w zależności od potrzeb - zabiegi interwencyjne i ochronne przeciwko chorobom grzybowym i szkodnikom. Następnie po ok. 20 kwietnia kolejnego roku rośliny ponownie dostarczane są do ogrodów. Dla utrzymania właściwego pokroju i stanu sanitarnego oleandrów i oliwek, jak też pobudzania ich do kwitnienia, są one odpowiednio przycinane wiosną, w trakcie sezonu i/lub jesienią.


Z kolei wiosną rośliny wieloletnie, rosnące w ogrodzie, wymagają odpowiednich zabiegów pielęgnacyjnych, różnego rodzaju cięcia i nawożenia, zarówno pod kątem utrzymania ich dobrego stanu sanitarnego, jak i - w przypadku tych kwitnących - mobilizowania do rozwoju pąków kwiatowych.

Ogrody zostały przywrócone na dwóch zachowanych tarasach ogrodowych, pomiędzy wschodnią elewacją zamku a zewnętrznym obwodem fortyfikacji. Analizy danych historycznych, badania archeologiczne i paleobotaniczne przyniosły tylko częściowe informacje o wyglądzie ogrodu, jego wyposażeniu czy uprawianych roślinach. Jednakże odkrycie reliktów dawnego ogrodu, w kontekście materiałów źródłowych, bezspornie potwierdziło jego istnienie i usytuowanie. W archiwaliach pojawiają się informacje np. o ziołach (marzanka, majeranek, bazylia, rozmaryn), winnicy (bez sprecyzowania lokalizacji; winnicę na ogół wiąże się ze stokami południowo-wschodnimi), uprawie fig (po r. 1600).

W ogrodzie renesansowym przeważały względy estetyczne, zaś sam ogród stał się istotnym kompozycyjnie składnikiem rezydencji. Obok roślin zielarskich, charakterystycznych dla użytkowych ogrodów średniowiecznych, pojawiały się kolekcje roślin ozdobnych. Zapewne te zasady miały miejsce także w ogrodach wawelskich. Najważniejszym fragmentem tarasu górnego jest część wydzielona drewnianymi barierkami. Tu bowiem zostały odkryte relikty królewskiego ogrodu i tu wykonaliśmy jego częściową rekonstrukcję na górnym tarasie. Nawierzchnia pomiędzy skrzyniami stanowi wierne odwzorowanie tej odkrytej. Wzmianki historyczne, z których wynika istnienie „skrzyń” w ogrodach wawelskich, stały się inspiracją do zastosowania, często spotykanych w tamtym czasie, rabat podwyższonych z kolekcją roślin. Taka forma uprawy roślin zarówno sprzyjała komfortowemu ich podziwianiu przez spacerujących ścieżkami pomiędzy skrzyniami, jak i ułatwiała pielęgnację. To wyjątkowe miejsce – upamiętniające sensacyjne odkrycie fragmentów tak wczesnego polskiego, królewskiego ogrodu ozdobnego.

Wobec braku dostatecznych informacji archiwalnych o wyglądzie ogrodów, zastosowaliśmy rozwiązania pozostające w zgodzie z wiedzą o ogrodach europejskich i polskich: z pogranicza epok średniowiecza i renesansu w przypadku tarasu górnego oraz renesansowych – dla większości terenu. Prezentowana tu roślinność tworzy klimat ogrodu charakterystyczny dla danej części, a poprzez sposób i kompozycję jej nasadzenia poznajemy rabaty podwyższone (skrzynie, o których mowa w archiwaliach wawelskich), partery ornamentowe czy sad.

Boiken, Topaz, Free Redstar, Gold Milenium.

W materiałach archiwalnych nie ma informacji na ten temat. Wspomnienie o uprawie nieokreślonych drzew pochodzi z czasów Zygmunta III Wazy. Wzmianka o terenie nazwanym sadem pojawia się w roku 1655, jednak bez podania gatunków go tworzących.

Sad jest niewielki, ilość owoców tym samym ograniczona, w danym roku zmienna. Owoce są przede wszystkim elementem dekoracyjnym i pomocą w działaniach edukacyjnych, a np. winogrona bywają też ulubionym przysmakiem ptaków.

Tak, np.:

- krzewy bukszpanu tworzące partery ornamentowe oraz formy topiaryczne. Wypracowanie i utrzymanie zarysu geometrycznego tych elementów kompozycji ogrodów wymaga prowadzenia odpowiednich cięć formujących, korygujących i sanitarnych. Precyzji cięcia wymaga np. wzór parteru z literą S – inicjałem łacińskiej formy imienia króla Zygmunta Starego (Sigismundus).

Ze względu na występowanie od kilku lat bardzo groźnego szkodnika, mającego kilka pokoleń w sezonie, Cydalima perspectalis - ćma bukszpanowa, krzewy wymagają systematycznych oględzin, a w razie pojawienia się gąsienic tego motyla - niezwłocznego wykonania zabiegów ochronnych,

- krzewy winorośli, róż, jabłonie. Jednym z podstawowych i obowiązkowych zabiegów jest odpowiednie cięcie wiosenne tych roślin, mające na celu obok względów sanitarnych pobudzenie do rozwoju pąków kwiatowych i tym samym kwitnienia i owocowania. Wobec winorośli i jabłoni cięcia takie prowadzone są również pod kątem utrzymania wymaganego pokroju oraz, jak w przypadku winorośli, prezentacji sposobu prowadzenia tych roślin z zastosowaniem różnych rodzajów podpór (tu paliki, trejaże).