Jak dotąd nie są znane inne przedmioty związane z ceremonią wręczenia Orderu.

Wiadomo, że ocalał duplikat Orderu – w niezwykły sposób odzyskany z Rosji przed Rewolucją Październikową (w roku 1905) przez Marie de Castellane Radziwiłłową. Po grabieży Nieświeża w 1812 roku cały skarbiec Sobieskiego z Żółkwi znalazł się w Rosji. Maria de Castellane wynegocjowała u cara zwrot kilku pamiątek, w tym duplikatu Orderu.

Istnieją niepotwierdzone informacje, że duplikat znajduje się w rękach Radziwiłłów w Anglii.

Według Statutu – diamentowy krzyż wracał po śmierci kawalera do siedziby kapituły Orderu, w klasztorze Grands Augustins w Paryżu. Po śmierci Jana III (1696) Maria Kazimiera zwróciła tam Order. Zagłada kaplicy orderowej i całego klasztoru w czasie rewolucji francuskiej unicestwiła także skarbiec tych odznaczeń.

Odpowiedź zawarta jest w punkcie 1. (proszę spojrzeć na ten akapit).

Stało się to w roku 1983 przy okazji kwerendy poprzedzającej wystawę Odsiecz wiedeńska 1683. Wawelscy kustosze wykonali szereg objazdów w kraju, w czasie których badali wytypowane, znane wcześniej „sobiesciana” i poszukiwali dalszych. Polem niezwykłych odkryć okazały się klasztory i kościoły, gdzie wypłynęło mnóstwo pamiątek po uczestnikach odsieczy (militaria, wota, portrety). W Pilicy spodziewaliśmy się ewentualnie tkanin tureckich użytych wtórnie w ornatach.

Odnalezienie tam szat z symbolami Orderu Świętego Ducha było dla nas ogromnym zaskoczeniem, a sama ich identyfikacja stała się źródłem wielkiej satysfakcji! Nie trudno było domyślić się, że zostały przewiezione z Żółkwi do Pilicy przez Marię Józefę Wessłównę, wdowę po królewiczu Konstantym Sobieskim, ponieważ na ornacie są wyhaftowane jej herby i inicjały. Maria Józefa opuściła Żółkiew w roku 1729, a Pilicę nabyła w roku 1731. Paramenty zostały pokazane na wystawie odsieczowej i opublikowane w katalogu (1990)[1].



[1] Odsiecz Wiedeńska 1683. Katolog wystawy jubileuszowej z Zamku Królewskim na Wawelu w trzechsetlecie bitwy, t. I, s. 182–184, poz. 222, t. II (Ilustracje), il. 162 a-b.

Tkaniny liturgiczne zidentyfikowane w Pilicy są wyliczone w folderze towarzyszącym prezentacji (która potrwa do 27 sierpnia). Są to: ornat, stuła, dwie dalmatyki, kapa i antependium. Te szaty stanowią komplet do tzw. koncelebry mszalnej, z udziałem duchownego wyższego rangą – biskupa czy opata. Ornat służył księdzu do liturgii mszalnej, para dalmatyk asyście liturgicznej (diakonom), kapa z kolei przysługiwała biskupowi (czy w ogóle głównemu celebransowi). Antependium zdobi przód mensy ołtarzowej. Te wszystkie funkcje szat i sprzętów liturgicznych są oczywiście aktualne do dziś.

Obiekty zidentyfikowane przez nas w Pilicy zostały „zaopiekowane” w parafii, ale ich wyjątkowość nie utrwaliła się w świadomości lokalnej. Także ich związek z Orderem Świętego Ducha został zapomniany.

Ksiądz – Konserwator diecezjalny (nie Proboszcz tamtejszej świątyni) przyznał, że raz odprawiał mszę w tym ornacie. Nie ma ani możliwości obejrzenia tych paramentów na miejscu, ani zwyczaju użycia ich w dzisiejszej praktyce. W roku 1819 kościół parafialny w Pilicy przestał być kolegiatą, czyli świątynią, w której sprawowana jest liturgia z taką koncelebrą, do jakiej służyły paramenty z Pilicy z daru Wesslówny. Nie są one na co dzień dostępne i raczej sporadycznie używane, za wyjątkiem antependium, które można oglądać w ołtarzu głównym.