W dniu 23.05 Dziedziniec Arkadowy będzie zamknięty od godz. 17:00

Blog Edukacyjny

Wiedza / #zapytajkustosza
Pinsel,zapytaj kustosza
Agata Dworzak 05.07.2023 godz. 14:00

#zapytajkustosza rzeźby Pinsla

Na Wasze pytania odpowiada dr Agata Dworzak, historyczka sztuki i jedna z kuratorek wystawy "Lwowska rzeźba rokokowa", prezentującej rzeźby Johanna Georga Pinsla.
Rzeźba Abrahama i Izaaka.

1. Jacy artyści inspirowali Pinsla?

Trudno precyzyjnie odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ nic nie wiemy o życiu Johanna Georga Pinsla przed jego przybyciem do Buczacza. Na pewno znał z przedstawień graficznych rzeźbę Dawida Gianlorenza Berniniego z XVII wieku, do której nawiązał w postaci Samsona rozdzierającego paszczę lwu z Hodowicy. Przypuszcza się, że dobrze znał także współczesną mu sztukę Królestwa Czech i Moraw. Przy określaniu kompozycji alegorycznych rzeźb Starego i Nowego Testamentu z ambony w Hodowicy wykorzystał kompozycję postaci Caritas (personifikacji Miłości) z grupy św. Iwona znajdującej się na Moście Karola w Pradze, którą wykonał w roku 1711 Matthias Bernard Braun, ówcześnie najwybitniejszy rzeźbiarz czeski. Zapewne szczególnie ekspresyjna i dynamiczna rzeźba Brauna musiała oddziałać na młodego Pinsla.

2. Czy jakieś inne dzieła Pinsla znajdują się w Polsce? Jeżeli tak, to jaka jest ich historia?

Według najnowszego stanu naszej wiedzy na temat tzw. lwowskiej rzeźby rokokowej nie mamy na terenie obecnej Polski żadnych dzieł stworzonych przez samego Johanna Georga Pinsla. Na wystawie pokazujemy krucyfiks procesyjny z kościoła w Hodowicy wykonany przez jego warsztat, najpewniej przez Macieja Polejowskiego, o czym świadczą cechy stylistyczne i porównanie tej rzeźby do innych potwierdzonych dzieł Polejowskiego (np. krucyfiks z ołtarza głównego w Hodowicy, krucyfiks z ołtarza bocznego w kościele Paulinów we Włodawie, czy też małe pasyjki z ołtarzy bocznych w nawie katedry w Sandomierzu). Mamy jednak przykłady dzieł innych rzeźbiarzy lwowskiego rokoka m.in. Antoniego Osińskiego w kościele Bernardynów w Leżajsku i kościele Franciszkanów w Horyńcu, Macieja Polejowskiego w kolegiacie (obecnie katedrze) w Sandomierzu, kościele Bernardynów w Opatowie, Paulinów we Włodawie, Jana Michała Würtzera zw. młodszym w kościele Dominikanów w Janowie Lubelskim, Piotra Polejowskiego w kościele Franciszkanów w Przemyślu, w kościele Dominikanów w Lublinie (krucyfiks przeniesiony z kościoła w Żółkwi) i w kościele Dominikanów w Wielkich Oczach. O tych i innych dziełach mistrzów lwowskiej rzeźby rokokowej będziemy mówić więcej na wykładzie online 12 października 2023 roku, na który już teraz serdecznie zapraszam.

3. Dlaczego figura Jezusa Chrystusa, która powinna być kumulacją ekspresyjnej wizji rzeźbiarza, jest najbardziej „łagodna” i stateczna w formie?

Rzeźba Chrystusa również jest ekspresyjna. Tylko, że ta ekspresja przybrała tutaj inną formę niż w rzeźbach np. Matki Boskiej Bolesnej czy św. Jana. Maciej Polejowski wyrzeźbił postać Chrystusa, który jest martwy, ma przebity bok i zwieszoną bezwładnie głowę, ale mimo to widać w sposobie rzeźbienia ciała napięcie mięśni, ścięgien. Poprzez przerysowanie np. klatki piersiowej, czy mięśni nóg, widać wyraźnie to cierpienie i emocje, pomimo tego, że ciało Chrystusa nie nosi śladów męki poza raną w boku. Zamysł był zapewne taki, aby podkreślić cierpienie za pomocą tych pojedynczych, kluczowych elementów (rana w boku, zwieszona głowa, napięte do granic mięśnie). Taki sposób pokazywania ekspresji zmarłego Chrystusa znany jest w sztuce od czasów Michała Anioła i jego Piety Watykańskiej.

4. Jak rzeźby Pinsla trafiły akurat do kościoła w Hodowicy?

Wyposażenie kościoła powstało w warsztacie Johanna Georga Pinsla, ponieważ kościół w Hodowicy został zaprojektowany i zbudowany przez architekta Bernarda Meretyna. Fundatorem nowego kościoła w Hodowicy był tamtejszy proboszcz, kanonik kapituły katedry łacińskiej we Lwowie i jej archidiakon ks. Szczepan Mikulski, wybitny teolog, erudyta i znany miłośnik sztuki. Dobrze znał lwowskie środowisko artystyczne, zaangażował więc do zlecenia najwybitniejszego architekta działającego w tamtym czasie we Lwowie, czyli Bernarda Meretyna. W czasie, kiedy ten realizował to zlecenie na stałe współpracował z Pinslem, stąd było naturalne, że jemu powierzy wykonanie dekoracji rzeźbiarskiej wnętrza.

5. Czy rzeźby Pinsla znane są szerzej na świecie? Jeżeli tak, jaki jest ich odbiór?

Poszczególne rzeźby Johanna Georga Pinsla były eksponowane na kilku wystawach: w Pradze (1989), Warszawie (1990), we Wrocławiu (1990), w Poznaniu (1993), w paryskim Luwrze (2012), w Pałacu Zimowym w Wiedniu (2016), w pałacu Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie (2021), a także w pałacu Rundāle na Łotwie (2021). Szczególnie te pierwsze wystawy z lat 90. XX wieku były bardzo ważne, ponieważ wprowadzały dzieła „lwowskiej rzeźby rokokowej” do nauki i świadomości odbiorców w Europie Zachodniej. Wystawa w Poznaniu, w ramach której zorganizowano międzynarodową konferencję naukową zagranicznych badaczy zajmujących się rzeźbą nowożytną w Europie, odegrała kluczową rolę w rozpropagowaniu na zachodzie „lwowskiej rzeźby rokokowej”. Na tyle, na ile wiadomo na wystawach zagranicznych wszędzie spotyka się z zainteresowaniem, jest bowiem najbardziej ekspresyjnym nurtem rzeźby nowożytnej w Europie i jej wybitna klasa artystyczna przyciąga widzów mimo tego, że nazwisko Pinsla wciąż nie jest szerzej znane w świadomości zwykłych obiorców sztuki.

Komentarze

Wpisz treść wiadomości
Wpisz swoje imię i nazwisko
Podaj prawidłowy e-mail
T_FORM_ERROR_RATE
Zaznacz to pole
DODAJ KOMENTARZ

#zapytajkustosza Wawel Wyspiańskiego

24.04.2024 godz. 11:00
Co łączy Wyspiańskiego z Wawelem? Na pytania dotyczące Wawelu Wyspiańskiego odpowiada kuratorka wystawy Agnieszka Janczyk, kustoszka z Działu Zbiorów Prac na Papierze.

#zapytajkustosza Gabinet Porcelanowy

11.04.2024 godz. 15:00
Zapraszamy na odpowiedzi dotyczące Gabinetu Porcelanowego udzielone przez kuratorkę wystawy Dorotę Gabryś, kustoszkę z Działu Zbiorów Ceramiki i Szkła.

#zapytaj Kopia technologiczna "Martwej natury" Willema Claesza Hedy

19.02.2024 godz. 12:00
Zapraszamy do zapoznania się z odpowiedziami na pytania dotyczące kopii technologicznej "Martwej natury" Willema Claesza Hedy - obrazu, który jest prezentowany na wystawie Prywatne Apartamenty Królewskie. Autorką kopii jest p. Marta Hirschfeld - absolwentka ASP w Krakowie.

#zapytajkustosza Wawel Podziemny. Lapidarium

24.01.2024 godz. 14:00
Co skrywają wawelskie podziemia? Na pytania dotyczące Lapidarium odpowiada kuratorka wystawy, kierowniczka Działu Lapidarium i Rezerwatów - dr Beata Kwiatkowska-Kopka.
Zobacz wszystkie