Pomysłodawcą (i projektantem) był sam Stanisław Wyspiański, który był zdania, że nie powinno się zamawiać witraży do katedry zagranicą, ale że powinni je zaprojektować miejscowi artyści (wspomina o tym zaprzyjaźniony z nim Julian Nowak). Należy pamiętać, że projekt witraży nie został zlecony Wyspiańskiemu przez Krakowską Kapitułę Katedralną ani zamówiony przez Komitet Restauracji Katedry na Wawelu, artysta nie brał też udziału w żadnym konkursie na projekt.

Z zachowanych świadectw współczesnych wiadomo, że Wyspiański chciał wykonać witraże do okien nawy głównej, transeptu i prezbiterium, natomiast zachowany zespół badacze twórczości artysty łączą z prezbiterium. Jeżeli chodzi o ikonografię witraży, ich planowaną ilość oraz rozmieszczenie w katedrze, trudno się jednoznacznie wypowiedzieć, gdyż artysta przed śmiercią polecił zniszczyć notatki i szkice, zachował się więc niewielki zespół. Na jego podstawie nie jest możliwe odtworzenie pełnej ikonografii planowanych witraży.

Wyspiański nie zrealizował witraży w katedrze, ponieważ nie było planów zlecenia mu tej pracy, a także, jak głosi przekaz, sprzeciwiał się temu biskup krakowski Jan Puzyna, dla którego projekty były zbyt nowoczesne.

Niestety, nie jest możliwe omówienie w tym miejscu ikonografii zachowanych szkiców i kartonów do witraży. Wspomnę jedynie, że scenom wizyjnym w górnych częściach okien towarzyszyły sceny historyczne w dolnej, na przykład u góry miał się znaleźć witraż Henryk Pobożny, a w dolnej scena bitwy pod Legnicą. Polecam lekturę publikacji prof. Wojciecha Bałusa Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX, cz. 2: Matejko i Wyspiański, Kraków 2007, (Ars vetus et nova, 26) oraz katalogów wystaw: Wyspiański, red. D. Godyń, M. Laskowska, Muzeum Narodowe w Krakowie, 28 listopada 2017 – 20 stycznia 2019, Kraków 2017 i Wawel Wyspiańskiego.

Możemy mówić jedynie o przecięciu portretu Zygmunta Augusta, nic nie wiadomo o tym, że portret Zygmunta Starego miał kiedykolwiek dolną część. Szesnastowieczny drzeworyt będący wzorem dla tego pastelu, ukazuje króla dokładnie tak, jak widzimy na portrecie autorstwa Wyspiańskiego. Co do portretu Zygmunta Augusta, trudno wskazać jakąś konkretną datę, czy okoliczności, nie ma wzmianek ani w archiwaliach, ani we wspomnieniach osób bliskich Wyspiańskiemu. Wiadomo jedynie, że stało się to przed sprzedażą dzieł, ponieważ w zbiorach rodziny artysty pozostała dolna część pastelu.

Zapewne nie było dolnej części portretu Zygmunta Starego, ponieważ XVI-wieczny drzeworyt, według którego Wyspiański wykonał wizerunek, ukazuje króla dokładnie w takim ujęciu, jak artysta.

Nazwa „Pokój syreny” widoczna na rzucie II piętra zamku (skrzydło zachodnie) pochodzi od nazwy wiszącego w tym pokoju świecznika, znanego z inwentarza z roku 1679. Zapisano w nim, że „W środku tego pokoju Meluzyna złocista, na 3-ch łańcuchach wisząca, do stropu przybita, przy której na kształt skrzydeł dwa rogi daniela, dwa ogony przy niej złociste, snycerską robotą”, co przytacza m.in. Klemens Bąkowski (Zamek Krakowski. Przewodnik do zwiedzania…, Kraków 1913, s. 35).

Rysunki do Iliady powstały w latach 1896-1897, a więc dużo wcześniej, niż projekt Akropolis. Pierwodruk Iliady z ilustracjami Wyspiańskiego ukazał się natomiast w roku 1903. Zastanawiam się, na ile można mówić o powiązaniu, ale we wspomnianych pracach jest widoczna analogia w sposobie przedstawienia orłów.

Jerzy Edward Winiarz nie przygotowywał projektu Sali Rycerskiej na Wawelu na konkurs, bo z tego, co mi wiadomo, nie organizowano wówczas konkursów na dekorację czy też aranżację sal zamku. Konkurs na plafony wawelskie został ogłoszony dopiero w 1931 roku, a konkurs na dekorację i aranżację Sal Wojska jeszcze później, w roku 1935. Z materiałów, jakie pozyskałam w trakcie kwerend, wynika, że była to raczej inicjatywa samego artysty. Ponieważ w dalszym ciągu prowadzę badania na Salą Rycerską, wciąż mam nadzieję, że uda mi się coś znaleźć, na przykład korespondencję Winiarza z Adolfem Szyszko-Bohuszem, ówczesnym kierownikiem Odnowienia Zamku.

Wyspiański już został upamiętniony na Wawelu, na wystawie „Wawel Odzyskany” znajduje się model Akropolis oraz towarzyszący mu film będący wirtualną wycieczką po Wawelu-Akropolis.

Obraz nie należy do Zbiorów Prac na Papierze, których jestem kuratorką, więc nie mogę na nie odpowiedzieć.

To pytanie nie jest związane z wystawą, której jestem kuratorką. Mogę jedynie odpowiedzieć, że w Krakowie działa Muzeum Stanisława Wyspiańskiego, oddział Muzeum Narodowego w Krakowie, w którym prezentuje się dzieła wielkiego artysty i dramaturga, bardziej niż Zamek Królewski na Wawelu wiążące się z Szafirową Pracownią.

Wystawa „Wawel Odzyskany” została zrealizowana w ramach projektu „Wawel – dziedzictwo dla przyszłości”, zgodnie z podjętymi wówczas zobowiązaniami należy ją zachować w takiej formie i z tymi obiektami, jakie zostały ujęte w scenariuszu.

Nic natomiast nie stoi na przeszkodzie, aby prace Stanisława Wyspiańskiego znajdujące się w zbiorach wawelskich prezentować na wystawach czasowych organizowanych przez Zamek lub inne instytucje muzealne. Należy jednak pamiętać, że pastele są bardzo wrażliwe i rzadko się je wypożycza.