Madonna w płaszczu opiekuńczym i inne dzieła

Wystawa w Zamku Królewskim na Wawelu
10 grudnia 2019 — 16 lutego 2020

Zamek Królewski na Wawelu prezentuje wyjątkowe obiekty zabytkowe, które w latach 2017–2019 poddano szerokim badaniom technologicznym i konserwacji. Skomplikowane i trudne prace konserwatorskie stały się możliwe dzięki projektowi „Wawel – dziedzictwo dla przyszłości”.
„Uratowane” dzieła oraz filmy dokumentujące działania wawelskich konserwatorów można zobaczyć bezpłatnie do 16 lutego 2020 r.

Prace konserwatorskie objęły:

• konserwację obrazu "Madonna w płaszczu opiekuńczym" pędzla Giovanni da Gaeta (XV w.)
• konserwację prewencyjną 87 obrazów z kolekcji Lanckorońskich
  realizacja prac konserwatorskich – zespół w składzie: Angelika Bogdanowicz-Prus, dr Oliwia Buchwald-Zięcina, Katarzyna Siwczyńska, dr Małgorzata Stachurska-Barańska, Justyna Wyszkowska, pod kierunkiem dr hab. Ewy Wiłkojć, Głównego konserwatora muzealnego
• konserwację ramy obrazu; realizacja – ELART-KONSERWACJA DZIEŁ SZTUKI
• konserwację dwóch francuskich szafek kątowych dekorowanych laką (XVIII w.); realizacja – Piotr Frączek Konserwacja Dzieł Sztuki
• konserwację prewencyjną dot. badania warunków przechowywania zbiorów na ekspozycjach i w magazynach ZKNW; realizacja – smARTmon Marcin Strojecki

Wystawie towarzyszą:

• Konferencja naukowa
• wydawnictwa: „Madonna w płaszczu opiekuńczym”, „Kolekcja Lanckorońskich”, „Szafki kątowe”
  projekt publikacji: Anna Szwaja
  tłumaczenie tekstu do publikacji „Madonna w płaszczu opiekuńczym” na język włoski: Serafin Santoliquido

Wykonanie projektu koncepcyjnego oraz aranżacyjnego wystawy: Marek Suchowiak Studio Projektowe

„Madonna w płaszczu opiekuńczym” to jedno z najważniejszych dzieł Giovanniego da Gaeta, XV-wiecznego malarza włoskiego. Dla badaczy twórczości tego artysty kompozycja wawelska jest niezwykle istotna, stanowi bowiem najwcześniejszą z przypisywanych mu prac (powstała w 1448 roku), a jednocześnie pierwszy spośród czterech jego datowanych obrazów.
Dzieło pochodzi z głównego ołtarza kościoła w Ardarze na Sardynii. Do zbiorów wawelskich zakupiono je w 1938 roku w Wiedniu.
Pomimo silnej degradacji warstw technologicznych i widocznych licznych przemalowań nie było w ostatnich latach poddawane zabiegom konserwatorskim ze względu na złożoność i ogromną pracochłonność tego zadania. Kompleksowe prace zdecydowano się podjąć w latach 2017–2019 w ramach projektu „Wawel – dziedzictwo dla przyszłości”.

Szafki kątowe dekorowane laką ze zbiorów Zamku Królewskiego na Wawelu to wyjątkowy w zbiorach polskich przykład XVIII-wiecznego gustu, mody i europejskiej fascynacji Orientem. Ze względu na nietypową budowę i wynikający z niej zły stan zachowania te interesujące obiekty okazały się dużym wyzwaniem dla konserwatora dzieł sztuki.

Jednym z zadań projektu „Wawel – dziedzictwo dla przyszłości” było opracowanie strategii ochrony kolekcji wawelskiej przed zagrożeniami biodeterioracyjnymi. Przy współpracy z naukowcami z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz specjalistami z RDLS Heritage przeprowadzono kompleksowe analizy czystości mikrobiologicznej powietrza oraz powierzchni zabytkowych obiektów.
Realizowano szeroki monitoring parametrów fizykochemicznych powietrza oraz przeglądy entomologiczne kolekcji. Wykonano szczegółowe analizy mikroskopowe, m.in. dla arrasów króla Zygmunta Augusta oraz wybranych renesansowych obrazów włoskich z daru Lanckorońskich.
Po raz pierwszy w Polsce zbadano kompleksowo mikrobiom muzeum w celu identyfikacji wszystkich bakterii i grzybów znajdujących się w powietrzu, osadzających się na zabytkowych tkaninach i obiektach, a także zasiedlających najstarszą budowlę na wzgórzu wawelskim – rotundę ŚŚ. Feliksa i Adaukta.
Otrzymane wyniki zostały już częściowo opublikowane, były też prezentowane na międzynarodowych i krajowych konferencjach naukowych.

Film dokumentalny o konserwacji obrazu

Plakat wystawy i nota prasowa

Zamek Królewski na Wawelu realizuje projekt dofinansowany z Funduszy Europejskich „Wawel – dziedzictwo dla przyszłości”.
VIII Oś Priorytetowa Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014–2020

Celem strategicznym Projektu jest ochrona i wykorzystanie dziedzictwa kulturowego i historycznego zabytkowej zabudowy wzgórza wawelskiego w Krakowie oraz posiadanych zbiorów na rzecz rozwoju kompetencji kulturowych społeczeństwa.
Celem ogólnym Projektu jest remont zabytkowej infrastruktury wzgórza wawelskiego, ochrona zabytkowych muzealiów oraz dostosowanie przestrzeni kulturowej do potrzeb współczesnych odbiorców.

Całkowita wartość projektu: 30 007 848,77 PLN
Dofinansowanie projektu z UE: 21 391 590,99 PLN
Dofinansowanie projektu z MKiDN: 3 774 986,65 PLN

Podstrona Projektu

www.mapadotacji.gov.pl

W ramach zadania wykonano także:
Badania obrazu: realizacja – Muzeum Narodowe w Krakowie

Opracowanie strategii ochrony zbiorów przed zagrożeniami biodeterioracyjnym
Po raz pierwszy w Polsce zbadano kompleksowo mikrobiom muzeum; nowatorskie badanie z wykorzystaniem technologii omicznych pozwoliło na identyfikację wszystkich bakterii i grzybów znajdujących się w aerozolu powietrza i osadzających się na zabytkowych tkaninach i innych obiektach oraz zasiedlających powierzchnie najstarszej budowli na wzgórzu wawelskim – rotundy ŚŚ. Feliksa i Adaukta (NP Marii)
Realizacja – RDLS Sp. z o.o.

Filmy:

• "Kolekcja Lanckorońskich"
  W ramach projektu powstał 30-minutowy film ukazujący historię wiedeńskiej kolekcji Lanckorońskich, której znakomita część – obrazy włoskie z wieków XIV–XVI, dar Karoliny Lanckorońskiej z roku 1994 – została włączona do zbiorów Zamku Królewskiego na Wawelu
• Dwa filmy dokumentalne dotyczące konserwacji obrazu „Madonna w płaszczu opiekuńczym” Giovanniego da Gaeta oraz dwóch szafek kątowych
  realizacja – Studio Produkcji Multimedialnych Storytellers

Wirtualne zwiedzanie kolekcji Lanckorońskich
Program umożliwia nie tylko wirtualną wędrówkę po salach ekspozycyjnych, lecz także pozwala „zbliżyć się” do każdego z 87 obrazów i obejrzeć je w dużym powiększeniu. 
Realizacja – S3D Paweł Klak

Całość prac zrealizowano pod nadzorem dr hab. Ewy Wiłkojć, Głównego konserwatora muzealnego.