11 XI czynne wyłącznie: Wawel Odzyskany oraz Lapidarium | Oficjalna strona biletów na Wawel: bilety.wawel.krakow.pl
Blog Edukacyjny
Wiedza / Najpiękniejsze
dr Joanna Winiewicz-Wolska
Joanna Winiewicz-Wolska
18.04.2020
godz. 13:47
Scena z Historii Jonasza
W tym cyklu prezentujemy Wam najpiękniejsze obrazy z kolekcji Zamku Królewskiego na Wawelu.
W tym cyklu prezentujemy Wam najpiękniejsze obrazy z kolekcji Zamku Królewskiego na Wawelu.
Obraz jest eksponowany w Gabinecie Holenderskim.
Na wzburzonym morzu zmaga się z wysokimi falami statek o wydętych wiatrem żaglach, niebezpiecznie przechylony na burtę. Jego załoga wyrzuca Jonasza za burtę, gdzie czyha na niego ogromna ryba z otwartą paszczą. Na skalistym brzegu wznosi się wysmukła baszta, a w głębi widać ufortyfikowane miasto. Z lewej strony, ledwie widoczne we mgle, walczą z żywiołem dwie niewielkie łodzie. Ciemne, ciężkie, zielonkawoszare, złowrogie chmury nadają kompozycji rys dramatyzmu.
Paul Bril (1553/1554-1626) Scena z historii Jonasza ol., pł., 128 x 175,5 cm nr inw. 1710
Obraz jest ilustracją zaczerpniętej ze Starego Testamentu historii proroka Jonasza, któremu Bóg powierzył zadanie upomnienia i nawrócenia grzesznych mieszkańców Niniwy. Jonasz sprzeniewierzył się jego woli i co więcej – uciekając „sprzed oblicza Pana” wsiadł w Jaffie na statek i podążył do Tarszyszu. W ten sposób ściągnął na siebie gniew Boga, który zesłał burzę morską, a warunkiem uspokojenia żywiołów i ratunku dla załogi statku było wyrzucenie Jonasza za burtę. Prorok został połknięty przez wielką rybę; w jej brzuchu spędził trzy dni i trzy noce, modląc się o zaniechanie kary. Miłosierny Bóg wysłuchał modlitwy i Jonasz został wyrzucony na brzeg. Do historii starotestamentowej nawiązał ewangelista Mateusz, utrwalając jej symboliczne znaczenie jako prefiguracji śmierci, zstąpienia do otchłani i zmartwychwstania Chrystusa trzeciego dnia. Historia Jonasza była jednym z najwcześniejszych tematów sztuki chrześcijańskiej – spotykamy ją na rzeźbionych sarkofagach już w III wieku.
Obraz wawelski, dzieło Paula Brila, flamandzkiego malarza działającego w Rzymie, powtarza niemal dokładnie kompozycję fresku Historia Jonasza, który Bril namalował w latach 1588-1589 na zamówienie papieża Sykstusa V na sklepieniu bocznej klatki schodowej Scala Santa na Lateranie. Fresk cieszył się zapewne ogromną popularnością, gdyż został powtórzony w kilku nieznacznie różniących się wersjach, spośród których obraz wawelski, olej na płótnie, ma największe rozmiary i jest najbliższy pierwowzoru.
Temat burzy morskiej był w malarstwie flamandzkim symbolem nierównej walki człowieka z niekiełznanym żywiołem, złowrogimi i niszczycielskimi siłami natury. Statek miotany wichrem to parabola zmiennego ludzkiego losu, pełnego niebezpieczeństw, najeżonego trudnościami, z którymi człowiek musi wciąż się zmagać. Symbolem nadziei na ratunek w tej zdawałoby się beznadziejnej walce jest budowla na skale, przypominająca latarnię morską. To nie tylko symboliczny obraz nadziei na ocalenie podczas burzy morskiej, lecz także odwołanie się do światła wiary w zbawienie w naznaczonym grzechem życiu.