Skarby epoki Piastów. Wystawa w 700. rocznicę koronacji Władysława Łokietka
Skarby epoki Piastów.
Wystawa w 700. rocznicę koronacji Władysława Łokietka
Współorganizator: Parafia Archikatedralna św. Stanisława B. M. i św. Wacława M.
Wystawa upamiętnia siedemsetną rocznicę koronacji Władysława Łokietka dokonanej na Wawelu 20 stycznia 1320 roku. Wydarzenie to otwarło nową kartę w dziejach Polski. Zakończył się ostatecznie okres rozbicia dzielnicowego i urzeczywistniło się długo oczekiwane odrodzenie Królestwa. Wobec okoliczności politycznych, szczególnie czeskich pretensji do polskiego tronu, książę Władysław zmienił dotychczasową tradycję i wybrał na miejsce sakry królewskiej nie Gniezno, lecz Kraków. Od tego czasu kościołem koronacyjnym stała się katedra na Wawelu – miejsce kultu św. Stanisława; poza kilkoma wyjątkami większość polskich monarchów oraz ich małżonek przyjęło koronę w jej murach.
Jak wiadomo ze źródeł, w XIII stuleciu w skarbcu wawelskiej świątyni przechowywano insygnia władzy królewskiej, wśród nich włócznię św. Maurycego, którą w roku 1000 otrzymał Bolesław Chrobry od cesarza Ottona III przy gnieźnieńskim grobie św. Wojciecha. Ta wyjątkowa relikwia zachowała się do dzisiaj i jest eksponowana na wystawie. Towarzyszy jej miecz zwany Szczerbcem, użyty podczas Łokietkowej koronacji. Sporządzone na tę okazję korona, berło i jabłko przepadły w późniejszych wiekach.
Rocznica pierwszej wawelskiej koronacji dała okazję do sprowadzenia i pokazania szerokiej publiczności wybitnych zabytków złotnictwa oraz klejnotów pochodzących z okresu panowania dynastii Piastów. Poza zbiorami Zamku Królewskiego na Wawelu i katedry krakowskiej zachowały się one w historycznych kościołach, głównie małopolskich, wielkopolskich, a także mazowieckich. Najstarsze z nich datowane są na wiek X, najpóźniejsze pochodzą z wieku XIV. Spośród dzieł najcenniejszych trzeba wymienić krzyż zestawiony z dwóch złotych koron z połowy XIII stulecia, należący do najwybitniejszych osiągnięć złotnictwa europejskiego, oraz zespół pamiątek po św. Kindze zachowanych w starosądeckim klasztorze klarysek. Prawdziwym wydarzeniem jest prezentacja w Krakowie najcenniejszych klejnotów tak zwanego skarbu ze Środy Śląskiej: wspaniałej złotej korony kobiecej ozdobionej orłami oraz zapony (Muzeum Narodowe w Wrocławiu). Najwyższy poziom artystyczny reprezentują fundacje Kazimierza Wielkiego, ostatniego Piasta na polskim tronie. Obok siebie znalazły się kielichy z Trzemeszna, Stopnicy i Kalisza oraz hermy (popiersia) św. Marii Magdaleny ze Stopnicy i św. Zygmunta z katedry w Płocku.
Wystawa upamiętnia siedemsetną rocznicę koronacji Władysława Łokietka dokonanej na Wawelu 20 stycznia 1320 roku. Wydarzenie to otwarło nową kartę w dziejach Polski. Zakończył się ostatecznie okres rozbicia dzielnicowego i urzeczywistniło się długo oczekiwane odrodzenie Królestwa. Wobec okoliczności politycznych, szczególnie czeskich pretensji do polskiego tronu, książę Władysław zmienił dotychczasową tradycję i wybrał na miejsce sakry królewskiej nie Gniezno, lecz Kraków. Od tego czasu kościołem koronacyjnym stała się katedra na Wawelu – miejsce kultu św. Stanisława; poza kilkoma wyjątkami większość polskich monarchów oraz ich małżonek przyjęło koronę w jej murach.
Jak wiadomo ze źródeł, w XIII stuleciu w skarbcu wawelskiej świątyni przechowywano insygnia władzy królewskiej, wśród nich włócznię św. Maurycego, którą w roku 1000 otrzymał Bolesław Chrobry od cesarza Ottona III przy gnieźnieńskim grobie św. Wojciecha. Ta wyjątkowa relikwia zachowała się do dzisiaj i jest eksponowana na wystawie. Towarzyszy jej miecz zwany Szczerbcem, użyty podczas Łokietkowej koronacji. Sporządzone na tę okazję korona, berło i jabłko przepadły w późniejszych wiekach.
Rocznica pierwszej wawelskiej koronacji dała okazję do sprowadzenia i pokazania szerokiej publiczności wybitnych zabytków złotnictwa oraz klejnotów pochodzących z okresu panowania dynastii Piastów. Poza zbiorami Zamku Królewskiego na Wawelu i katedry krakowskiej zachowały się one w historycznych kościołach, głównie małopolskich, wielkopolskich, a także mazowieckich. Najstarsze z nich datowane są na wiek X, najpóźniejsze pochodzą z wieku XIV. Spośród dzieł najcenniejszych trzeba wymienić krzyż zestawiony z dwóch złotych koron z połowy XIII stulecia, należący do najwybitniejszych osiągnięć złotnictwa europejskiego, oraz zespół pamiątek po św. Kindze zachowanych w starosądeckim klasztorze klarysek. Prawdziwym wydarzeniem jest prezentacja w Krakowie najcenniejszych klejnotów tak zwanego skarbu ze Środy Śląskiej: wspaniałej złotej korony kobiecej ozdobionej orłami oraz zapony (Muzeum Narodowe w Wrocławiu). Najwyższy poziom artystyczny reprezentują fundacje Kazimierza Wielkiego, ostatniego Piasta na polskim tronie. Obok siebie znalazły się kielichy z Trzemeszna, Stopnicy i Kalisza oraz hermy (popiersia) św. Marii Magdaleny ze Stopnicy i św. Zygmunta z katedry w Płocku.
Wirtualne zwiedzanie wystawy - część 1.
Wirtualne zwiedzanie wystawy - część 2.
Bezcenne dzieła sztuki, wyroby rzemiosła artystycznego, materialne symbole kultury czasów panowania dynastii piastowskiej. Symboliczne spotkanie średniowiecznych insygniów władzy: włóczni św. Maurycego ze Szczerbcem - na wystawie „Skarby epoki Piastów”.
Wydarzenia towarzyszące
wykłady
godz. 17.00, Centrum Wystawowo-Konferencyjne, wstęp wolny- 23 stycznia "Sztuka na dworze Kazimierza Wielkiego"
dr hab. Marek Walczak, prof. UJ (Instytut Historii Sztuki UJ) - 25 lutego "Średniowieczne koronacje królewskie Piastów i Jagiellonów w katedrze wawelskiej"
prof. dr hab. Krzysztof Ożóg (Instytut Historii UJ) - 31 marca "O koronach rozmaitych"
Dariusz Nowacki (Zamek Królewski na Wawelu)
zwiedzanie z kustoszem
godz. 13.00, obowiązuje rezerwacja*- 26 stycznia, 16 lutego, 23 lutego, 15 marca, 29 marca
spotkania dla rodzin z dziećmi
godz.10.30, czas trwania: ok. 2,5 godz.; obowiązuje rezerwacja*opłaty: dziecko 10 zł, opiekun 5 zł
- 22 lutego "Zacznijmy od początku – Piastowie i koronacje"
dla dzieci 7-12 lat
część merytoryczna, warsztat i prowadzenie: Magdalena Gacek, Agnieszka Pytel
miejsce: sale wystawy czasowej, sale edukacyjne w bud. nr 7 - 7 marca "Na wagę złota"
dla dzieci 8-12 lat
część merytoryczna, warsztat i prowadzenie: Magdalena Gacek, Agnieszka Pytel
miejsce: sale wystawy czasowej, wybrane sale Skarbca Koronnego, sale edukacyjne w bud. nr 7 - 14 marca "Historie ukryte w najstarszych klejnotach"
dla dzieci 9–14 lat
prowadzenie: Inez Pełka - 18 kwietnia Święci – patroni i patronki czasów panowania dynastii Piastów
dla dzieci 9–12 lat
opłaty: dziecko 5 zł, opiekun 5 zł
prowadzenie: Bożena Litewka i Robert Adamczak oraz studenci Instytucji Historii UJ
z udziałem Zespołu Muzyki Dawnej Floripari, który zaprezentuje wybrane pieśni
ze swojego programu Śpiewają Wieki czyli historia Polski pieśnią opowiedziana
miejsce: sale wystawy czasowej, sale edukacyjne w budynku nr 7
do pobrania: prezentacja i karty zadań
"Madonna w płaszczu opiekuńczym" Giovanni da Gaeta
Wystawie towarzyszy pokaz XV-wiecznego obrazu „Madonna w płaszczu opiekuńczym” - jednego z najważniejszych dzieł włoskiego mistrza Giovanniego da Gaeta.
Dla badaczy twórczości tego artysty kompozycja wawelska jest niezwykle istotna, stanowi bowiem najwcześniejszą z przypisywanych mu prac (powstała w 1448 roku), a jednocześnie pierwszy spośród czterech jego datowanych obrazów.
Dzieło pochodzi z głównego ołtarza kościoła w Ardarze na Sardynii. Do zbiorów wawelskich zakupiono je w 1938 roku w Wiedniu.
Pomimo silnej degradacji warstw technologicznych i widocznych licznych przemalowań nie było w ostatnich latach poddawane zabiegom konserwatorskim ze względu na złożoność i ogromną pracochłonność tego zadania. Kompleksowe prace zdecydowano się podjąć w latach 2017–2019 w ramach projektu „Wawel – dziedzictwo dla przyszłości”.
Dla badaczy twórczości tego artysty kompozycja wawelska jest niezwykle istotna, stanowi bowiem najwcześniejszą z przypisywanych mu prac (powstała w 1448 roku), a jednocześnie pierwszy spośród czterech jego datowanych obrazów.
Dzieło pochodzi z głównego ołtarza kościoła w Ardarze na Sardynii. Do zbiorów wawelskich zakupiono je w 1938 roku w Wiedniu.
Pomimo silnej degradacji warstw technologicznych i widocznych licznych przemalowań nie było w ostatnich latach poddawane zabiegom konserwatorskim ze względu na złożoność i ogromną pracochłonność tego zadania. Kompleksowe prace zdecydowano się podjąć w latach 2017–2019 w ramach projektu „Wawel – dziedzictwo dla przyszłości”.
Skarby epoki Piastów – wybrane obiekty.
Relikwiarz św. Zygmunta, herma: Kraków (?), 1370 oraz Stanisław Zemelka, Płock, 1601 (uzupełnienia), Płock, Muzeum Diecezjalne
Krzyż z diademów, Górna Nadrenia, 2. ćwierć w. XIII (korony), Kraków, 1471–1488 (montaż i uzupełnienia), 1. połowa w. XX (stopa); Kraków, skarbiec katedry na Wawelu
Krzyż pektoralny, Niemcy, w. X–XI; Zamek Królewski na Wawelu (depozyt Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach)
Kielich, Polska, około połowy w. XIII; Płock, Muzeum Diecezjalne
Kielich, Kraków, 1363; Kalisz, skarbiec kolegiaty Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Oprawa Ewangeliarza Anastazji, warsztat nadmozański lub Polska, około 1170; Warszawa, Biblioteka Narodowa
Skrzyneczka z kości słoniowej, Paryż, około 1330–1350; Kraków, skarbiec katedry na WaweluSale wystawy
Partner wystawy
Patroni Medialni
Stały Patron Medialny